Ελλάδα και Γαλλία ψήφισαν αλλαγή για την Ευρώπη

Την Κυριακή οι Έλληνες ψηφοφόροι έπληξαν καίρια με την ψήφο τους την εύθραυστη πολιτική συναίνεση που κρατάει τη νομισματική ένωση της Ευρώπης ακέραια μέσα στα δύο χρόνια της κρίσης, απορρίπτοντας την συνταγή ‘λιτότητα έναντι χρηματοδότησης’ που προστατεύει την Ελλάδα από την επίσημη χρεοκοπία που και την έξοδο από το ευρώ.

Η ετυμηγορία της ελληνικής λαϊκής ψήφου, σε συνδυασμό με την νίκη του σοσιαλιστή Φρανσουά Ολάντ έναντι του αντιπάλου του ΝικολάΣαρκοζί στις γαλλικές προεδρικές εκλογές, αυξάνει τις πιέσεις στη Γερμανία προκειμένου να συγκατανεύσει σε μια στρατηγική περισσότερο προσανατολισμένη στην ανάπτυξη. Αλλά είναι σχετικά απίθανο ότι η Γερμανίδα καγκελάριος Αγγέλα Μέρκελ που βλέπει πως η επιμονή της στη συνταγή της μείωσης των ελλειμμάτων στα κράτη της ευρωπαϊκής περιφέρειας είναι δημοφιλής στη χώρα της, θα κάνει οτιδήποτε άλλο πέρα από συμβολικά ευχολόγια για την ανάπτυξη της Ευρώπης – ακόμα και μετά τις εκλογές της Κυριακής.

Στην πραγματικότητα αυτό που δείχνουν τα αποτελέσματα της Κυριακής τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γαλλία είναι ότι η πολιτική βγαίνει εκτός ελέγχου στην Ευρώπη, ότι το χάσμα μεταξύ πολιτικών και ψηφοφόρων μεγαλώνει. Η αδυναμία των δύο μεγαλύτερων ελληνικών κομμάτων, της συντηρητικής ΝΔ. και του σοσιαλδημοκρατικού ΠΑΣΟΚ να κερδίσουν ακόμη και από κοινού την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, θέτει επίσης ερωτήματα για το αν η Αθήνα θα μπορέσει μακροπρόθεσμα να μείνει στην Ευρωζώνη όπως και για το ενδεχόμενο να δημιουργηθεί ένα νέο κύμα μόλυνσης που θα πλήξει ξανά τις άλλες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας.

Οι ανησυχίες των αγορών για το μέλλον της Ελλάδας και την έλευση ενός σοσιαλιστή στην προεδρία της Γαλλίας μετά από 17 χρόνια θα μπορούσαν να ‘τιμωρήσουν’ τις ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων αυξάνοντας τα επιτόκια της ευρωπαϊκής περιφέρειας και ωθώντας ξανά στην Ευρωζώνη βαθιά στην κρίση.

Ο Ολάντ καλείται να σχηματίσει σύντομα την κυβέρνησή του και να αποδείξει ότι η Γαλλία,  που μαζί με τη Γερμανία διευθύνουν τη διαχείριση της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, μπορεί να πάρει γρήγορα τις αποφάσεις που χρειάζονται προκειμένου να παραμείνει ακέραιη η Ευρωζώνη. Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές πάντως, τα περιθώρια κινήσεων του Ολάντ είναι πραγματικά περιορισμένα.

Ο κίνδυνος της Ισπανίας

Ίσως η πιο κρίσιμη ερώτηση για την Ευρώπη μέσα στις επόμενες μέρες θα είναι αν οι αγορές, υπό το βάρος των ανησυχιών για τα αποτελέσματα των εκλογών, επαναλάβουν τις επιθέσεις τους σε κάποιο μεγάλο κράτος της Ευρωζώνης. Η Ισπανία και η Ιταλία θεωρούνται ‘πολύ μεγάλες για να χρεοκοπήσουν’ καθώς τυχόν διάσωσή τους απαιτεί κεφάλαια που βρίσκονται πολύ πέρα από τις δυνατότητες της Ευρώπης. Επιπλέον, η Ισπανία, αν και έχει εξίσου υψηλή  ανεργία με την Ελλάδα καθώς και σοβαρή ύφεση, αντιπροσωπεύει μεγαλύτερο πρόβλημα  εξαιτίας του μεγέθους της.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας ο Φρανσουά Ολάντ δεσμεύτηκε για μια νέα προσέγγιση στην ευρωπαϊκή κρίση που θα δώσει την έμφαση στην ανάπτυξη. Ο νέος Γάλλος πρόεδρος αναμένεται να ταξιδέψει στο Βερολίνο μέσα στις επόμενες μέρες για να αρχίσει διαπραγματεύσεις με στόχο ένα νέο σύμφωνο ανάπτυξης της Ευρώπης που θα συμπληρώσει το γερμανικής έμπνευσης δημοσιονομικό σύμφωνο της Μέρκελ.

Τα νέα γαλλικής έμπνευσης μέτρα για τη στήριξη της ανάπτυξης αναμένεται να περιλαμβάνουν την αύξηση της δανειοδοτικής ισχύος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, πιο ευέλικτη χρήση των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών κονδυλίων και την έκδοση των αποκαλούμενων ως ‘ομολόγων για προγράμματα’ που έχουν σαν στόχο τη χρηματοδότηση επενδύσεων στις υποδομές για παράδειγμα γεφυρών, ενεργειακών δικτύων και δρόμων.

Είναι πολύ πιθανόν να δούμε μια νέα γαλλογερμανική συμφωνία που να επικυρώνεται στο Συμβούλιο των Ευρωπαίων ηγετών στις Βρυξέλλες στα τέλη Ιουνίου. Όμως ελάχιστοι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι αυτό το σύμφωνο θα κάνει κάποια σημαντική διαφορά για τα κράτη της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Κι ακόμη λιγότεροι εκτιμούν ότι υπάρχει περίπτωση ο Ολάντ να χαλαρώσει τις δεσμεύσεις του για μείωση των γαλλικών ελλειμμάτων και να θέσει σε κίνδυνο τη σχέση του με τη Γερμανία προχωρώντας σε τολμηρά βήματα που το Βερολίνο θεωρεί κόκκινο πανί – όπως είναι η έκδοση ευρωομολόγου, τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης της οικονομίας και οι καθυστερήσεις στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων. Κυρίαρχη εκτίμηση είναι ότι η Γερμανία έχει την πολιτική και οικονομική ηγεμονία της Ευρωζώνης και πως κάποια στιγμή ο Φρανσουά Ολάντ θα πρέπει να συμβιβαστεί με αυτό.

Έτσι πολύ πιθανό θεωρείται να δούμε ένα χείμαρρο ανακοινώσεων και πρωτοβουλιών περί ανάπτυξης εκ των οποίων όμως καμία δεν θα έχει σοβαρό αντίκτυπο στις βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες αναπτυξιακές προοπτικές. Με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι πιθανότητες για ισχυρές κοινωνικές αντιδράσεις στην ευρωπαϊκή περιφέρεια που θα δημιουργήσουν κοινωνική αναταραχή την οποία οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν θα μπορούν να ελέγξουν.

Ο κίνδυνος εξόδου

Στην πρωτοπορία των αντιδράσεων θα βρεθεί η Ελλάδα, καθώς είναι η χώρα όπου ξεκίνησε  η κρίση, το 2009, και της οποίας ο λαός έχει πληγεί περισσότερο από την ευρωπαϊκή συνταγή.  Εδώ τα δύο μεγάλα κόμματα που κυβέρνησαν με ισχυρές πλειοψηφίες για 35 χρόνια βρέθηκαν μόλις στο 32% των ψήφων την περασμένη Κυριακή επειδή είχαν στηρίξει τα ευρωπαϊκά προγράμματα λιτότητας. ΠΑΣΟΚ και ΝΔ δεν μπορούν καν να σχηματίσουν κυβέρνηση, προς όφελος του ΣΥΡΙΖΑ, των Ανεξάρτητων Ελλήνων αλλά και της Χρυσής Αυγής που κατέγραψαν κέρδη δίχως προηγούμενο – σε ένα σχήμα ‘ενίσχυσης των άκρων’ που επαναλαμβάνεται στις εκλογές στις διάφορες χώρες της Ευρώπης.

Προσωρινά η Ελλάδα θα δυσκολευτεί πολύ να σχηματίσει κυβέρνηση και ίσως έχει μπροστά της εβδομάδες ή και μήνες πολιτικής αβεβαιότητας. Πηγές του Λονδίνου θεωρούν πως αν πριν υπήρχαν 40% πιθανότητες να σταματήσει η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση της Ελλάδας και η χώρα να υποχρεωθεί να βγει από το ευρώ ως το τέλος του έτους, μετά τις εκλογές οι κίνδυνοι αυτοί μάλλον ενισχύονται.

Ας μην ξεχνάμε, επισήμαιναν, πως δυο μέρες πριν τις ελληνικές εκλογές, ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, υπαινίχθηκε έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ δηλώνοντας ότι ‘η Ελλάδα θα υποστεί τις συνέπειες αν δεν εκλέξει μια κυβέρνηση έτοιμη να συμμορφωθεί με τις διεθνείς δεσμεύσεις’. Από την άλλη πλευρά, ο καθένας αντιλαμβάνεται ότι η έξοδος ενός κράτους μέλους από το κοινό νόμισμα θα ήταν μια ταπεινωτική ήττα για την Ευρωζώνη και, καθώς δεν υπάρχει κανένας νομικός μηχανισμός που προβλέπει την έξοδο μιας χώρας από το ευρώ, τα νομικά εμπόδια θα ήταν μεγάλα. Συν ότι η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα δημιουργούσε ένα επικίνδυνο προηγούμενο καθώς οι αγορές σύντομα θα άρχιζαν να στοιχηματίζουν ότι και δεύτερη χώρα θα ακολουθήσει την ελληνική έξοδο.

Όλα αυτά σημαίνουν, εκτιμούν οι ίδιες πηγές, ότι δεν θα δούμε σύντομα μια  ελληνική αποχώρηση από το ευρώ, ακόμη κι αν το εκλογικό σώμα απορρίψει την πολιτική που κρατά τη χώρα καλωδιωμένη στη χρηματοδότηση της Ευρωζώνης. Όμως δεν αποκλείεται να τη δούμε στο τέλος, καθώς εξαιτίας των χαμηλών εξαγωγών της Ελλάδας, η συνταγή των Γερμανών δεν δουλεύει καθόλου.

Πηγή sofokleous10