Ο διαγωνισμός για την πώληση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου (Τ.Τ.) έφερε στο φως το θολό θεσμικό πλαίσιο το οποίο διέπει τη λειτουργία του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) και δημιουργεί πολλά ερωτήματα για το ρόλο του επί της ουσίας.
Το ΤΧΣ δεν υπόκειται σε κάποιου είδους δημοκρατικό έλεγχο, παρά το γεγονός ότι ορίζει την τύχη των τραπεζών και διαμέσου αυτών την κατεύθυνση της αγοράς και της οικονομίας.
Στο επόμενο διάστημα θα διαμορφώσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα γίνει το “ξεκαθάρισμα” των κόκκινων δανείων και η χρηματοδότηση της αγοράς. Με λίγα λόγια είναι ο φορέας που θα καθορίσει σε ποιους θα δίνονται δάνεια και σε ποιους όχι, ποιες επιχειρήσεις θα κλείσουν και ποιες θα διατηρηθούν στη ζωή, ποιοι θα χάσουν τα σπίτια τους και ποιοι όχι.
Παρόλα αυτά δεν υπόκειται σε κοινοβουλευτικό έλεγχο, τα πρακτικά των συνεδριάσεών του δεν δίδονται στη δημοσιότητα και τα στελέχη του επιλέγονται με κριτήρια τα οποία δεν είναι γνωστά στην κοινή γνώμη.
Το Ταμιευτήριο
Αρκετά ζητήματα ήρθαν στο φως με το διαγωνισμό για την πώληση του Τ.Τ., στον οποίο υπέβαλαν προσφορές και οι τέσσερις “συστημικές” τράπεζες (Εθνική, Alpha, Πειραιώς και Eurobank).
Έγινε σαφές, όμως, ότι το ΤΧΣ επιθυμεί να κατακυρωθεί το Τ.Τ. στην Eurobank, ανεξαρτήτως των οικονομικών δεδομένων κάθε προσφοράς, με στόχο να της δώσει μια καλή “προίκα” και να πουλήσει το 25% των μετοχών της μέχρι το φθινόπωρο.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι ο διαγωνισμός γίνεται “για τα μάτια του κόσμου”, για να υπάρχει δηλαδή μια υποτιθέμενη ανταγωνιστική διαδικασία και μια επίφαση νομιμότητας, ώστε η υπόθεση να είναι τυπικά καλυμμένη.
Το γεγονός, πάντως, εξόργισε τις άλλες τρεις τράπεζες, οι οποίες δεν θέλουν να χάσουν το “φιλέτο”, ούτε να το δουν να περνάει στα χέρια ενός ανταγωνιστή ο οποίος πιθανότατα θα αποκτήσει ένα ξένο στρατηγικό μέτοχο εάν ολοκληρωθεί η πώληση του 25%.
Υπό “κανονικές” συνθήκες, η υπόθεση θα ήταν μια κλασσική περίπτωση επιχειρηματικών διαγκωνισμών, πιέσεων και διαπλοκών, όπως γίνεται συνήθως στην αγορά.
Δημόσιο χρήμα
Όμως σήμερα όλα γίνονται με χρήματα των φορολογουμένων.
Χορηγήθηκαν με δάνειο 50 δισ. ευρώ από την Ευρωζώνη, τα οποία βαρύνουν το δημόσιο χρέος και τοποθετήθηκαν ως μετοχικό κεφάλαιο στις ελληνικές τράπεζες για να αποτραπεί η κατάρρευσή τους.
Δεν πρόκειται για ένα “θρίλερ” εξαγορών και συγχωνεύσεων όπως εκείνα που γίνονταν με δανεικά και μοχλευμένα χρήματα την εποχή της τραπεζικής φούσκας.
Οι “καραμπόλες” για τον έλεγχο του Τ.Τ. συμβαίνουν την ώρα που η χώρα ζει εφιαλτικές στιγμές και οι περισσότεροι πολίτες βλέπουν τους όρους διαβίωσής τους αλλά και το μέλλον των παιδιών τους να χάνονται.
Οι τράπεζες απέκτησαν νέα κεφάλαια (ανακεφαλαίωση ή “ανακεφαλαιοποίηση” όπως έχει επικρατήσει) κατά βάση με κρατικά χρήματα.
Οι μέτοχοι κατέβαλαν μόνο ένα μικρό ποσοστό των αναγκαίων κεφαλαίων στις τρεις τράπεζες: οι ιδιώτες έβαλαν το 20% στην Πειραιώς, το 12% στην Alpha και το 11% στην Εθνική, ενώ στην Eurobank το σύνολο καλύφθηκε με δημόσιο χρήμα.
Το ΤΧΣ, που θεωρητικά είναι ο θεματοφύλακας των δημοσίων χρημάτων, κατέχει τις υπόλοιπες μετοχές -την πλειοψηφία- και υποτίθεται ότι ενεργεί προς το συμφέρον του Ελληνικού Δημοσίου υπό την εποπτεία της τρόικας, καθώς τα χρήματα είναι των δανειστών και προέρχονται από τους Ευρωπαίους φορολογούμενους.
Τραπεζικά προνόμια
Είναι αλήθεια ότι οι τραπεζίτες έχουν ήδη μια πολύ καλή συμφωνία: Το Κράτος έβαλε το 80-90% των χρημάτων που ήταν απαραίτητα για την αύξηση κεφαλαίου των εταιρειών τους, ενώ άφησε τη διοίκηση στα χέρια τους.
Επιπλέον, τους έδωσε και το δικαίωμα να ξαναγοράσουν το υπόλοιπο των μετοχών μέσα σε τέσσερα χρόνια στις σημερινές -χαμηλές- τιμές (μέσω των warrants που δόθηκαν μαζί με τις νέες μετοχές, τα οποία είναι μελλοντικά δικαιώματα απόκτησης μετοχών στην τιμή που έγινε η πρόσφατη αύξηση κεφαλαίου με μια μικρή προσαύξηση 4-8%).
Πρόκειται ασφαλώς για προνόμια τα οποία δεν απολαμβάνει άλλη κατηγορία επιχειρήσεων ή εργαζομένων.
Οι άνεργοι που χάνουν τη δουλειά τους ή οι επιχειρηματίες που κλείνουν τα μαγαζιά τους δεν έχουν ούτε κρατική χρηματοδότηση ούτε warrants για να τα πάρουν πίσω στο μέλλον.
Από την άλλη πλευρά, όμως, υπάρχει και μια αντίφαση: Πού οφείλονται οι παλινωδίες του ΤΧΣ;
Ερωτήματα και παρασκήνιο
Γιατί χρειαζόταν διαγωνισμός, αφού στην πράξη το Ταμείο είναι ο βασικός μέτοχος όλων;
Ποιες συγκρούσεις συμφερόντων διεξάγονται στα παρασκήνια;
Τελικά ποιος βρίσκεται πάνω από το ΤΧΣ; Η ελληνική κυβέρνηση ή η τρόικα;
Είναι ερωτήματα στα οποία δεν δίδονται απαντήσεις, παρά μόνο δια μέσου “διαρροών” προς τον Τύπο και παρασκηνιακών διαδικασιών, αφού το ΤΧΣ λειτουργεί έξω από το δημόσιο έλεγχο και τα στελέχη του εξαιρούνται της λογοδοσίας.
Με νομοθετική ρύθμιση, μάλιστα, η διοίκηση του ΤΧΣ απαλλάσσεται εκ προοιμίου από ποινικές και αστικές ευθύνες για όποιες αποφάσεις λάβουν. Τι σκοπεύουν να κάνουν άραγε και ζήτησαν τέτοια κάλυψη;
Γιώργος Χ. Παπαγεωργίου από newmoney