Το χαλί για την άρση των πλειστηριασμών της πρώτης κατοικίας από τις αρχές του 2014, στρώνει το πακέτο ριζικών αλλαγών προκειμένου να ανασχεθεί ο ρυθμός αύξησης των «κόκκινων» δανείων, το οποίο επεξεργάζονται κυβέρνηση και τρόικα.
Σε αποκλειστικό δημοσίευμα του «Έθνους της Κυριακής» αποκαλύπτεται η ατζέντα των εμποδίων που υπάρχουν και των παρεμβάσεων που πρέπει να γίνουν ώστε να μπει «φρένο» στις ληξιπρόθεσμες οφειλές νοικοκυριών και επιχειρήσεων, αλλά κυρίως ώστε οι τράπεζες να προχωρήσουν σε γενναίες ρυθμίσεις δανείων.
Είναι άλλωστε χαρακτηριστική η επισήμανση των εκπροσώπων των επικεφαλής της τρόικας προς τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών, Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης αλλά και στις τράπεζες. «Παρότι τα δάνεια που είναι μη εξυπηρετούμενα επταπλασιάστηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια, εντούτοις μόνο στο 1/3 έγινε προσπάθεια να ρυθμιστούν», αναφέρεται σε κείμενο αλληλογραφίας ανάμεσα στην τρόικα και την κυβέρνηση.
Όπως αναφέρει η «Οικονομία», οι πλειστηριασμοί είναι ένα σκέλος ενός πλέγματος παρεμβάσεων που ζητά η τρόικα.
Η ατζέντα των συζητήσεων που είναι σε εξέλιξη και τελευταία έλαβε χώρα την περασμένη εβδομάδα ανάμεσα στην τρόικα και στους υπουργούς Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα, Ανάπτυξης Κωστή Χατζηδάκη και Δικαιοσύνης Χαράλαμπο Αθανασίου, τον υφυπουργό Ανάπτυξης Θανάση Σκορδά, τον γενικό γραμματέα Καταναλωτή Γιώργο Στεργίου και τον υποδιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Παπαδάκη, περιλαμβάνει τα εμπόδια για την «αποκατάσταση της ποιότητας των τραπεζικών χαρτοφυλακίων», καθώς και τις διαφαινόμενες αλλαγές. Μεταξύ άλλων προβλέπει;
Γραφεία παροχής συμβουλών σε οφειλέτες
-Έλλειψη εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης:
«Οι υπηρεσίες παροχής συμβουλών αναδιάρθρωσης των οφειλών ιδιωτών είναι σχεδόν ανύπαρκτες στην Ελλάδα και ως εκ τούτου οι οφειλέτες δεν είναι σε θέση να διακρίνουν αν μια λύση αναδιάρθρωσης των δανείων που προτείνεται από έναν πιστωτή είναι υπέρ τους ή όχι.
Αυτό τους δημιουργεί απροθυμία σε προτεινόμενες αναδιαρθρώσεις και τροποποιήσεις των δανείων τους, με αποτέλεσμα να προτιμούν τη δικαστική διέξοδο.
Οι υπηρεσίες των τραπεζών είναι περιορισμένες και δεν θεωρούνται αμερόληπτες, με αποτέλεσμα οι οφειλέτες να μην τις εμπιστεύονται». Στο σημείο αυτό προτείνεται η δημιουργία γραφείων παροχής συμβουλών σε νοικοκυριά. Αυτά θα μπορούσαν να δημιουργηθούν από ειδικούς στους δήμους αλλά και σε ενώσεις καταναλωτών. Σε ό,τι αφορά τις τράπεζες έχει διαπιστωθεί ότι έχουν βελτιωθεί οι υπηρεσίες τους.
-Έλλειψη κατανόησης των δικαιωμάτων και των επιλογών
«Οι οφειλέτες γενικά δεν γνωρίζουν τα δικαιώματα και τις επιλογές τους σχετικά με την αντιμετώπιση των δυσβάσταχτων χρεών και αυτό προκαλεί απροθυμία να συνεργαστούν με τις τράπεζες σε θέματα υπερχρέωσης». Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν γνωρίζουν οι δανειολήπτες τις δυνατότητες που τους παρέχει ο νόμος Κατσέλη και συνεπώς απαιτείται καμπάνια ενημέρωσης.
Καθιέρωση αποδεκτών δαπανών διαβίωσης
Θεσμοί «αναγκαίων δαπανών διαβίωσης» και «συνεργάσιμου δανειολήπτη».
«Τράπεζες και δανειολήπτες συγκρούονται και διαφωνούν ως προς το εύρος των ρυθμίσεων, καθώς οι δεύτεροι επικαλούνται έξοδα διαβίωσης, τα οποία πολλές φορές οι τράπεζες τα αμφισβητούν. Επίσης οι δανειστές δεν εμπιστεύονται τους δανειολήπτες ως προς την πραγματική οικονομική τους κατάσταση. Ετσι δεν προχωρούν οι αναδιαρθρώσεις δανείων».
Αναμένεται η καθιέρωση των αποδεκτών δαπανών διαβίωσης, δηλαδή η κατάρτιση μιας λίστας με τα αναγκαία έξοδα για να ζήσει ένα νοικοκυριό με παιδιά ή ένα άτομο ή ένα έγγαμο ζευγάρι, ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση. Ο κατάλογος των δαπανών θα γίνει αποδεκτός και από τράπεζες και δανειολήπτες. Με βάση και το εισόδημα θα συμφωνείται για τα νοικοκυριά που αδυνατούν να πληρώσουν μία μηνιαία δόση, ώστε να μη γίνει το δάνειο μη ενήμερο. Τα κριτήρια για τον συνεργάσιμο δανειολήπτη (αυτός που δεν αποκρύπτει στοιχεία κ.λπ.) θα αποφασιστούν μάλλον από την Τράπεζα της Ελλάδας.
«Φροντιστήρια» στις μικρές επιχειρήσεις – Εκπαιδευτική στήριξη των μικρών επιχειρήσεων
«Πολλές χώρες έχουν ενώσεις ή ιδρύματα για την εκπαίδευση των ΜΜΕ αναφορικά με τις τραπεζικές συναλλαγές. Μόνο οι επαγγελματικές υπηρεσίες παροχής συμβουλών είναι διαθέσιμες στην Ελλάδα και το κόστος είναι συχνά απαγορευτικό για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τις πολύ μικρές επιχειρήσεις». Συζητείται η ανάληψη πρωτοβουλιών για τη δημιουργία γραφείων ενημέρωσης στα επιμελητήρια.
Απονομή δικαιοσύνης και πτωχευτικό δίκαιο
Εντοπίζονται μεγάλες καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης
«Τα δικαστήρια δεν ακολουθούν τα χρονικά όρια που τίθενται από την πολιτική δικονομία. Εκδίκαση απαιτήσεων ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων λαμβάνουν δικάσιμο μέχρι και 3 χρόνια μετά την κατάθεση. Οι υποθέσεις υπερχρεωμένων νοικοκυριών μπορεί να συζητηθούν ακόμα και μετά από 10 χρόνια». Ο θεσμός της διαμεσολάβησης δεν έχει ακόμη λειτουργήσει.
Το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει ξεκινήσει να τον μελετά και θέλει να τον προωθήσει. Στις σκέψεις είναι επίσης η δημιουργία ενός μητρώου όπου δεν θα είναι μόνο δικηγόροι αλλά και άλλες ειδικότητες, και οι δανειολήπτες θα επιλέγουν άτομα για τη συνεννόηση με τις τράπεζες προκειμένου να ρυθμίσουν τα δάνεια. Τα νοικοκυριά δεν θα ταλαιπωρούνται από τα δικαστήρια.
-Οι διαδικασίες πτώχευσης των επιχειρήσεων χρήζουν ριζικής αναμόρφωσης
«Στην Ελλάδα το πτωχευτικό δίκαιο (εμπορικό) είναι αρκετά εκσυγχρονισμένο και βασίζεται σε μεταφορά του γερμανικού, αλλά φαίνεται να εφαρμόζεται ελλιπώς.
Στο Πρωτοδικείο Αθηνών, που έχει την πλειονότητα των ελληνικών εμπορικών πτωχεύσεων, υπάρχουν μόνο 2 δικαστές, οι οποίοι ασχολούνται με σχεδόν 1.300 εκκρεμείς υποθέσεις πτώχευσης.
Οι δικαστές είναι περιορισμένης εκπαίδευσης, ενώ ταυτόχρονα υποχρεούνται ανά δύο χρόνια να αντικαθίστανται». Απαιτείται η τοποθέτηση περισσότερων δικαστών και με μεγαλύτερη πείρα.
-Οι μεγάλες καθυστερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης δημιουργούν μεγάλες δαπάνες και άσχημα αποτελέσματα
«Υπάρχουν περιπτώσεις που η διαδικασία μπορεί να φτάσει τα 20 χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί και οι σύνδικοι και εμπλεκόμενοι πληρώνονται μόνο εκ των υστέρων. Οι περισσότερες περιπτώσεις για τις οποίες η διαδικασία της πτώχευσης ολοκληρώνεται σε 2 χρόνια ή και λιγότερο, οφείλονται στην ανυπαρξία περιουσίας – οι εγγυήσεις που δεν αφορούν σε ακίνητα (μηχανήματα, οχήματα, εξοπλισμός, κλπ.) είναι συνήθως άνευ αξίας λόγω της υποτίμησης».
Επανεξέταση του άρθρου 99
– Η αποτελεσματική εφαρμογή της πτωχευτικής διαδικασίας παρεμποδίζεται από την έλλειψη έμπειρων και αξιόπιστων διαχειριστών σε θέματα πτωχεύσεων.
«Σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες, η Ελλάδα δεν έχει ένα σώμα από επαγγελματίες διαχειριστές σε θέματα πτωχεύσεων. Προς το παρόν, μόνο οι δικηγόροι μπορούν να ενεργούν υπό την ιδιότητα αυτή, και στερούνται συχνά απαιτούμενων δεξιοτήτων προκειμένου να προβούν στην αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων. Επίσης λογιστές, εκτιμητές, φοροτεχνικοί είναι διστακτικοί στο να παρέχουν τις υπηρεσίες τους, καθώς η πληρωμή τους μπορεί να περάσει τα 10 χρόνια». Εξετάζεται η ενθάρρυνση της παροχής κινήτρων για τους εκκαθαριστές, ώστε να αναμειχθούν και να ασχοληθούν. Για παράδειγμα θα μπορούσε να θεσπιστεί αλλαγή στον τρόπο αμοιβής τους. Να γίνεται με κάποιον τρόπο νωρίτερα.
– Το πτωχευτικό δίκαιο προβλέπει μια προδιαδικασία πτώχευσης (άρθρο 99), με ελάχιστα παραδείγματα επιτυχούς έκβασης.
«Πολλές εταιρείες εφαρμόζουν την ανωτέρω διαδικασία, αλλά για τις περισσότερες επιχειρήσεις διαπιστώνεται ότι δεν είναι βιώσιμη. Από το 2007, μόνο 12 υποθέσεις παραπέμφθηκαν στην αναμόρφωση του άρθρου 99 και μόνο μία ολοκληρώθηκε».
Οπως προαναφέρθηκε, υπάρχει έλλειψη πτωχευτικών δικαστών. Επίσης, μόνο οι δικηγόροι δύνανται να επιβλέπουν τη διαδικασία του άρθρου 99, και μόνον όσοι έχουν τουλάχιστον 5 χρόνια εμπειρίας. Τα δικαστήρια διαπιστώνουν ότι οι δικηγόροι δεν είναι ικανοί για να κάνουν συστάσεις επί επιχειρησιακών θεμάτων.
Μείωση των φόρων και βάση τιμών για τα ακίνητα
-Υψηλή φορολογία στις συναλλαγές ακινήτων.
«Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η Ελλάδα είχε το 3ο υψηλότερο κόστος συναλλαγών μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ το 2009. Τα τέλη μεταβίβασης ακινήτων μπορεί να φτάνουν το 20% της αξίας του ακινήτου, με τον φόρο μεταβίβασης μόνο να ανέρχεται ακόμα και στο 13%, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη (σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ η μέση τιμή είναι περίπου 5%)». Το υπουργείο Οικονομικών έχει δεσμευτεί για τη μείωση του φόρου μεταβιβάσεων.
– Ελλειψη διαφάνειας στην αγορά
«Η Τράπεζα της Ελλάδας, καταβάλλοντας τη μέγιστη προσπάθεια, δημοσιεύει δείκτες τιμών διαμερισμάτων. Αυτό αποδεικνύεται δύσκολο και πολλές φορές οδηγεί σε λάθη, καθώς δεν καταχωρίζονται τιμές στα κτηματολόγια και υποθ/κεία.
Δεν υπάρχουν δείκτες για πωλήσεις κατοικιών, για ενοίκια κατοικιών ή για την εμπορική ιδιοκτησία. Επομένως, είναι αδύνατο να γίνει αντικειμενική αποτίμηση της αξίας των ακινήτων, τα οποία χρησιμοποιούνται ως εμπράγματη ασφάλεια για την άντληση δανείων, και πιθανοί εξωτερικοί επενδυτές θεωρούν ότι είναι δύσκολο και δαπανηρό να εντοπίζουν τις ευκαιρίες».
ΠΛΕΙΣΤΗΡΙΑΣΜΟΙ – Ποια σπίτια θα βγουν στο σφυρί
Τρία σενάρια, σύμφωνα με πληροφορίες του «Εθνους της Κυριακής», έχει επεξεργαστεί η κυβέρνηση για τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα στους πλειστηριασμούς, με το πιο ακραίο, ακόμη και αν δεν βρεθεί λύση μέχρι το τέλος του χρόνου, η κυβέρνηση να νομοθετήσει μονομερώς με ισχύ για τρεις μήνες μέσα στο 2014.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο υπουργός Ανάπτυξης Κωστής Χατζηδάκης, που έχει σηκώσει αυτό το βάρος, θα παρουσιάσει τρία σχέδια σε περίπτωση που η τρόικα επιμείνει στην οριζόντια άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών.
Το πρώτο σχέδιο
– Καταργείται διάταξη με την οποία προστατεύεται από τους πλειστηριασμούς οποιασδήποτε μορφής ακίνητη περιουσία για οφειλές σε τράπεζες μέχρι 200.000 ευρώ. Με τη ρύθμιση αυτή προστατευόταν ακόμη και δανειολήπτης ο οποίος είχε κατοικία, εξοχικό και ενοικιαζόμενο κατάστημα. Υπάρχουν λοιπόν περιπτώσεις μπαταχτσήδων οι οποίοι τα τελευταία πέντε χρόνια δεν πληρώνουν τις δόσεις των δανείων τους, αν κι έχουν ακίνητη περιουσία. Με την άρση της διάταξης αυτής απελευθερώνονται οι πλειστηριασμοί για δεύτερες κατοικίες, εξοχικά, καταστήματα και γραφεία. Εκτιμάται, όπως προαναφέρθηκε, ότι 15.000 δανειολήπτες καλύπτονται από αυτήν την προστατευτική ρύθμιση.
– Μειώνονται τα όρια των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων μέχρι τα οποία απαγορεύονται οι πλειστηριασμοί της κύριας κατοικίας για τραπεζικές οφειλές. Σήμερα, δεν μπορεί να κατασχεθεί η κύρια κατοικία εφόσον η αντικειμενική αξία ισούται με το αφορολόγητο όριο για την απόκτηση πρώτης κατοικίας (200.000 ευρώ) προσαυξημένο κατά 50%. Ετσι, το σπίτι ενός άγαμου που είχε αντικειμενική αξία μέχρι 300.000 ευρώ η τράπεζα δεν μπορούσε να του το πλειστηριάσει, εφόσον το δάνειό του είχε «κοκκινίσει». Τα όρια αυτά προσαυξάνονταν στην περίπτωση του έγγαμου στις 375.000 ευρώ και για τις τετραμελείς οικογένειες στα 450.000 ευρώ. Η πρόταση του υπουργείου Ανάπτυξης θα είναι να μειωθούν αυτά τα όρια. Πληροφορίες θέλουν να διαμορφώνονται στα 200.000 με 220.000 για τον άγαμο και στα 280.000 ευρώ για μία τετραμελή οικογένεια.
-Μειώνονται σταδιακά τα προαναφερόμενα όρια ώστε σε βάθος δύο – τριών χρόνων να μην υπάρχουν.
Το δεύτερο σχέδιο
Το σχέδιο προβλέπει την καθιέρωση εισοδηματικών κριτηρίων. Να μπει δηλαδή ένα όριο διαβίωσης, για παράδειγμα τα 40.000 ευρώ για μία οικογένεια. Μέχρι αυτό το ύψος θα υπάρχει το ακατάσχετο της κύριας κατοικίας. Παράλληλα, θα λειτουργεί και το λεγόμενο ιρλανδικό μοντέλο της ρύθμισης των δανείων (συνεργάσιμοι δανειολήπτες και αναγκαίες δαπάνες διαβίωσης). Με βάση τη λίστα των εξόδων ενός νοικοκυριού και το αν ένας δανειολήπτης είναι συνεργάσιμος θα γίνονται ρυθμίσεις δανείων, ώστε να αποφεύγεται η κατάσχεση της ακίνητης περιουσίας.
Το τρίτο σχέδιο
Η κυβέρνηση και ο ίδιος ο πρωθυπουργός προβληματίζονται τι θα γίνει στην περίπτωση που δεν βρεθεί λύση μέχρι τέλος του Δεκεμβρίου, οπότε και λήγει το ισχύον καθεστώς. Τότε, λένε οι πληροφορίες, το υπουργείο Ανάπτυξης θα νομοθετήσει με διάρκεια τριών μηνών. Η λύση που θα δοθεί θα είναι μάλλον το πρώτο σενάριο.
Danioliptes.gr