Τελικά εάν η ενίσχυση των μετοχικών αξιών με τεχνητό τρόπο είναι η λύση στο πρόβλημα που δημιούργησε η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2009, τότε δυστυχώς απέχουμε πάρα πολύ από την υγιή επιστροφή των οικονομιών που πληγώθηκαν σε αναπτυξιακούς δρόμους.

Η μετατροπή των ευσεβών πόθων σε δόγματα μπορεί στην παρούσα φάση να ικανοποιεί τους εμπνευστές τους, μιας και το πρώτο τμήμα τους, η απογείωση των μετοχικών αξιών, συντελείται με εντυπωσιακό τρόπο, όμως αυτό είναι και το εύκολο.

Το δύσκολο είναι, η αίσθηση του πλούτου, να βάλει μπροστά την πραγματική οικονομία μέσω της αυξημένης ζήτησης και της τόνωσης της κατανάλωσης.

Ο παραπάνω μηχανισμός, που φέρει την ονομασία δόγμα Μπερνάνκι, έχει το ίδιο ελάττωμα με την νομισματική πολιτική.

Έχει εφαρμογή μόνο ως προς το εύκολο τμήμα της. Το βασικό πρόβλημα της νομισματικής πολίτικης είναι ότι οι επιδράσεις της δεν φθάνουν έως την πραγματική οικονομία.

Όπως γνωρίζουμε τη νομισματική βάση μιας οικονομίας αποτελούν η νομισματική κυκλοφορία, δηλαδή τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα που διακρατά το μη τραπεζικό κοινό και τα ρευστά διαθέσιμα των τραπεζών, δηλαδή αυτά που διατηρούν είτε στην κεντρική τράπεζα είτε στα ταμεία τους.

Όταν μία κεντρική τράπεζα αγοράζει χρεόγραφα από τις ιδιωτικές τράπεζες εκείνο που στην ουσία συμβαίνει είναι να πιστώνονται οι λογαριασμοί που έχουν οι ιδιωτικές στην κεντρική τράπεζα.

Αυτό όμως δεν σημαίνει τίποτα για την πραγματική οικονομία, αφού ήδη, όπως είπαμε, τα διαθέσιμα των τραπεζών αποτελούν τμήμα της νομισματικής βάσης.

Η πρακτική αυτή στην ουσία οδηγεί στην αύξηση της νομισματικής βάσης, δηλαδή στην αύξηση του πρωτογενούς χρήματος, το οποίο έλεγχα η κεντρική τράπεζα.

Όσο οι μηχανισμοί και τα δόγματα δεν επιδρούν άμεσα στην πραγματική βάση μιας οικονομίας τόσο τα προβλήματα θα ευθύνονται, ενώ όσοι πιστέψουν σε επίπλαστες λύσεις αργά ή γρήγορα θα έρθουν αντιμέτωποι με δυσάρεστες καταστάσεις. Για να υπάρξει αύξηση της προσφοράς χρήματος, δηλαδή για να υπάρξει αύξηση του χρήματος που κυκλοφορεί στην πραγματική οικονομία, πρέπει να δημιουργηθεί δευτερογενές ή τραπεζικό χρήμα.

Αυτό δημιουργείται όταν οι τράπεζες από τα πλεονάζοντα διαθέσιμά τους χορηγούν δάνεια σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Εάν αυτό δεν συμβεί, τότε όσες ποσότητες χρήματος και εάν κόψει η κεντρική τράπεζα η προσφορά χρήματος δεν θα αυξηθεί. Το ίδιο πρόβλημα παρουσιάζει και το δόγμα Μπερνάνκι.

Η πλεονάζουσα ρευστότητα ενισχύει τις μετοχικές αξίες και τα άλλα στοιχεία ενεργητικού, πλην όμως οι επιδράσεις στην πραγματική οικονομία είναι μηδενικές.

Μέχρι και τη χρηματοπιστωτική κρίση και παρά τις χρηματιστηριακές υπερβολές ο βασικός κανόνας ήθελε τα χρηματιστήρια ως καθρέπτη της πραγματικής οικονομίας. Υγιείς οικονομίες, υγιή χρηματιστήρια, υγιή θεμελιώδη δημοσιονομικά μεγέθη, αυξημένες μετοχικές αξίες.

Σήμερα ο τεχνικός τρόπος ενίσχυσης των μετοχικών αξιών δεν αντικρίζεται με υγιή αναπτυξιακά υπόβαθρα.

Την ώρα που οι δείκτες των χρηματιστήριων σε ΗΠΑ, Γερμάνια επιτυγχάνουν ιστορικά ρεκόρ ή υψηλές αποδόσεις όπως στην Ιαπωνία, παρατηρείται ασθενική ανάπτυξη στις ΗΠΑ, ύφεση σε ευρωζώνη (η δεύτερη από την έναρξη της κρίσης) και Βρετανία (η τρίτη από την έναρξη της κρίσης), σημάδια αναπτυξιακής κόπωσης σε Γερμανία και Κίνα.

Το συμπέρασμα που εύκολα εξάγεται, είναι ότι οι χρηματιστηριακοί δείκτες έχουν πάρει διαζύγιο από την πραγματική οικονομία και πλέον κινούνται αυτόνομα σε σημείο που κάποιοι να νομίζουν ότι τίποτα κοινό δεν υπάρχει μεταξύ τους.

Το παρελθόν έχει δείξει ότι όποτε η χρηματιστηριακή οικονομία απομακρύνθηκε από την πραγματική με όρους απόλυτης αυτονομίας το αποτέλεσμα ήταν πάντα το ίδιο, καταστροφή.

Το σκάσιμο της φούσκας κατέστρεφε αξίες και στοιχεία ενεργητικού με τεράστιες απώλειες για όσους είχαν πιστέψει στο όνειρο.

Το ίδιο πρέπει να αναμένουμε και τώρα, αφού ο κανόνας ποτέ δεν έχει διαψευστεί.

Οι φούσκες παραδοσιακά διαμορφώνουν όρους αναδιανομής κεφαλαίων και ποτέ δεν συμβάλουν στη θεμελίωση παραγωγικών δομών. Οι φούσκες, όπως και τα ψέματα, μόνο πρόσκαιρα ωραιοποιούν μία πραγματικότητα, όμως γρήγορα αποκαλύπτονται, με δυσάρεστες επιπτώσεις για τους ευκολόπιστους.

Εν κατακλείδι όσο οι μηχανισμοί και τα δόγματα δεν επιδρούν άμεσα στην πραγματική βάση μιας οικονομίας, τόσο τα προβλήματα θα μεγεθύνονται, ενώ όσοι πιστέψουν σε επίπλαστες λύσεις αργά ή γρήγορα θα έρθουν αντιμέτωποι με δυσάρεστες καταστάσεις.

 

Σαράντος Λέκκας Οικονομολόγος από ΚΕΡΔΟΣ

Άρθρα