Νέο επεισόδιο «άνοιξε» χθες στη μάχη για τον τραπεζικό και νομισματικό έλεγχο της Ευρώπης σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο εν όψει της τραπεζικής ενοποίησης, με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ).
Έναν από τους βασικούς συντελεστές μελλοντικών προγραμμάτων διάσωσης, να τίθεται υπό αμφισβήτηση από το Βερολίνο, από τη στιγμή που το Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης αποφάσισε να παραπέμψει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο την κρίσιμη υπόθεση για τη νομιμότητα του προγράμματος αγοράς ομολόγων (ΟΜΤ). Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του γερμανικού δικαστηρίου που ένα ζήτημα παραπέμπεται προς εξέταση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
«Μη συμβατή απόφαση»
Πρόκειται για το πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων από την EJCT που ανακοίνωσε ο διοικητής της Μάριο Ντράγκι το Σεπτέμβριο του 2012 στο αποκορύφωμα της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξομάλυνση της όλης κατάστασης. Τώρα, το γερμανικό δικαστήριο «θεωρεί ότι η απόφαση του προγράμματος ΟΜΤ δεν είναι συμβατή με τις θεμελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού δικαίου επειδή δεν φαίνεται να εμπίπτει στη δικαιοδοσία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας».
Οι Γερμανοί δικαστές εκτιμούν ότι με το πρόγραμμα αυτό η ΕΚΤ υπερέβη τις αρμοδιότητές της. «Υπάρχουν σημαντικοί λόγοι για να εκτιμηθεί ότι υπερβαίνει τη δικαιοδοσία της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και κατά συνέπεια παραβιάζει τις εξουσίες των κρατών-μελών και την αρχή απαγόρευσης νομισματικής χρηματοδότησης των προϋπολογισμών. Οι ισχύουσες συνθήκες δεν εξουσιοδοτούν την ΕΚΤ να ασκεί μία αυτόνομη οικονομική πολιτική, αλλά απλώς να στηρίζει την οικονομική πολιτική της Ε.Ε.», αναφέρεται στην ανακοίνωση του γερμανικού δικαστηρίου.
Προσθέτει, ωστόσο, ότι «συνυπολογίζει πως εάν ερμηνεύσει κανείς περιοριστικά το πρόγραμμα ΟΜΤ, τότε μπορεί να καταλήξει στο ότι είναι συμβατό με το νόμο». Αυτό σημαίνει ότι το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων μπορεί να τροποποιηθεί έτσι ώστε να μην παραβιάζει το ευρωπαϊκό δίκαιο, όμως για να γίνει αυτό θα πρέπει να υπάρξει εκτενής εξέταση του ζητήματος.
Η Κομισιόν
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την πλευρά της έδωσε έμφαση στο γεγονός ότι για πρώτη φορά το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο παραπέμπει ένα ζήτημα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. «Είναι η πρώτη φορά που λαμβάνεται μία τέτοια απόφαση. Χαιρετίζουμε το γεγονός ότι το γερμανικό δικαστήριο αποφάσισε να απευθυνθεί στο ΔΕΚ», είπε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος Τύπου της Κομισιόν για νομισματικές υποθέσεις Σάιμον Ο Κόνορ.
Πρόσθεσε δε ότι η Κομισιόν θα υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο γραπτά και προφορικά τις θέσεις της για την υπόθεση. Να σημειωθεί ότι η Κομισιόν ήταν σύμφωνη από την πρώτη στιγμή με την απόφαση της ΕΚΤ να στηρίξει τις δοκιμαζόμενες οικονομίες της Ευρωζώνης αγοράζοντας κρατικά ομόλογα, εκτιμώντας ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα συνιστά ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία αντιμετώπισης της κρίσης.
«Η απόφαση του γερμανικού δικαστηρίου αποτελεί ήττα για την Μπούντεσμπανκ, η οποία είχε ανοιχτά αμφισβητήσει τη νομιμότητα του προγράμματος ΟΜΤ, με το διοικητή της Γενς Βάιντμαν να αποτελεί το μοναδικό μέλος του δ .σ. της ΕΚΤ που είχε φέρει αντίρρηση στο εν λόγω πρόγραμμα», αναφέρει το πρακτορείο Reuters.
Πάντως, η γερμανική κεντρική τράπεζα αρνήθηκε να σχολιάσει χθες την απόφαση του δικαστηρίου. Το γερμανικό δικαστήριο θα αποφανθεί επίσης και για τη νομιμότητα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας έπειτα από σχετικές καταγγελίες. Η απόφαση θα ανακοινωθεί στις 18 Μαρτίου.
Ο Μαρκ Οσβαλντ, της Monument Securities, δήλωσε πως η απόφαση αυτή «υπενθυμίζει σε όλους ότι η Ευρωζώνη δεν είναι η “όαση ασφαλείας” ούτε ο “αυτονόητος” επενδυτικός προορισμός που φαίνεται από τη μέχρι τώρα πορεία των αγορών για το 2014».
Το γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel» κάνει λόγο για μια «καλή είδηση» για την πολιτική διάσωσης του ευρώ σχολιάζοντας την απόφαση των Γερμανών δικαστών. Και αυτό διότι το Συνταγματικό Δικαστήριο θεωρείται μια αρχή που αντιμετωπίζει με ιδιαίτερα κριτική διάθεση το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων του Μάριο Ντράγκι, εν αντιθέσει με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο που αναμένεται να στηρίξει την πολιτική του επικεφαλής της ΕΚΤ.
Σημειώνεται ότι μέχρι στιγμής δεν έχει δαπανηθεί ούτε ένα ευρώ στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων στη δευτερογενή αγορά.
Ωστόσο, η ανακοίνωση και μόνο του σχετικού προγράμματος από τον κ. Ντράγκι το καλοκαίρι του 2012 επέφερε ηρεμία στις αγορές και οδήγησε σε μείωση των επιτοκίων στα ισπανικά και ιταλικά κρατικά ομόλογα. Οι Γερμανοί δικαστές εκτιμούν ότι με το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα υπερέβη τις αρμοδιότητές της.
Οι πιθανές παρενέργειες
Και παρότι η ΕΚΤ δεν έχει άμεση ανάγκη να κάνει χρήση του προγράμματος αγοράς ομολόγων, η έλλειψη σαφήνειας για τη νομιμότητά της είναι πολύ πιθανόν να περιορίσει τα περιθώρια χειρισμών της για άλλα μέτρα ενόσω αναμένει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Για παράδειγμα, η ΕΚΓ εξετάζει το ενδεχόμενο να διακόψει τη διαδικασία «αποστείρωσης», της πρακτικής δηλαδή που απορροφά το χρήμα το οποίο είχε δαπανήσει η ΕΚΤ για την αγορά ομολόγων από χώρες που είχαν δοκιμαστεί περισσότερο από την κρίση χρέους της Ευρωζώνης. Ακόμη όμως και στην περίπτωση που το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο περιορίσει την ισχύ του ΟΜΤ, η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να ενισχύσει την πιθανότητα στροφής της ΕΚΤ σε μία κανονική πολιτική ποσοτικής χαλάρωσης ή σε κοπή χρήματος.
Σεβαστή χαρακτήρισε την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου η γερμανική κυβέρνηση, με την εκπρόσωπο της Κριστιάνε Βιρτς να σημειώνει ότι πρόκειται για θέμα ερμηνείας του κοινοτικού δικαίου, για αυτό και το Βερολίνο θα περιμένει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Η απάντηση της ΕΚΤ Με μία λιτή ανακοίνωση, στην οποία πάντως υπεραμύνθηκε των επιλογών της, σχολίασε την απροσδόκητη απόφαση του γερμανικού Δικαστηρίου η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
«Ενημερωθήκαμε για την απόφαση και θέλουμε να επαναβεβαιώσουμε ότι το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων (ΟΜΤ) εμπίπτει στο πλαίσιο της εντολής μας» ανέφερε η ανακοίνωση. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Ιβ Μερς, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ. «Είμαστε πεπεισμένοι ότι το πρόγραμμα ανταποκρίνεται στη δικαιοδοσία μας» είπε σε δημοσιογράφους, εκφράζοντας την άποψη πως η παραπομπή της υπόθεσης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν πλήττει την αξιοπιστία του προγράμματος.
ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ