Την ώρα που η ανεργία έχει εκτοξευθεί στο 28% και, όπως συμφωνούν οι περισσότεροι οικονομολόγοι (αριστεροί και δεξιοί), το καθεστώς υψηλής ανεργίας θα διατηρηθεί τα επόμενα πέντε με 10 χρόνια, υπάρχουν εταιρίες που κάνουν χρυσές δουλειές.
Μεσολαβούν μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου και «καλύπτουν» την ανάγκη που έχει ο εργαζόμενος να εργαστεί και του εργοδότη να βρει το καλύτερο εργατικό δυναμικό με την καλύτερη τιμή. Το φαινόμενο αποκτάει μαζικότητα όσο αυξάνεται η ανεργία και επεκτείνονται οι ευέλικτες μορφές εργασίας, που οδηγούν υπό τις παρούσες συνθήκες και σε μισθούς πείνας, σε βραχυχρόνιες και χωρίς αποζημίωση εργασιακές συμβάσεις.
Οι εταιρίες που κάνουν αυτήν τη δουλειά είναι οι περίφημες εταιρίες ενοικίασης εργαζομένων ή Εταιρίες Προσωρινής Απασχόλησης (ΕΠΑ), όπως ονομάζονται. Ο τζίρος τους ήδη έχει φθάσει τα 100.000.000 ευρώ, ενώ αναμένεται να διπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια, όσο θα διαρκέσει η μετάβαση σε μια πιο σταθερή μορφή εργασίας. Έως τώρα οι ΕΠΑ που έχουν πάρει άδεια λειτουργίας από το υπουργείο Εργασίας είναι 12, ενώ στην περίπτωση που «ανοίξουν οι δουλειές» με το Δημόσιο, τότε μπορεί να δεκαπλασιαστούν, παρατηρούν ειδικοί της αγοράς.
Ο θεσμός των ενοικιαζόμενων εργαζομένων είναι παλιός και στη χώρα μας. Λειτουργεί από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν τότε νοίκιαζαν εργαζομένους με παχυλούς μισθούς κυρίως για λογαριασμό ανώνυμων εταιριών που ελέγχονταν από το Δημόσιο. Όμως ήρθε προσφάτως στο προσκήνιο, καθώς διάταξη στο πρόσφατο πολυνομοσχέδιο δίνει το δικαίωμα στις ΕΠΑ να νοικιάζουν εργαζομένους σε επιχειρήσεις που εκτελούν έργα τα οποία χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους και διεξάγονται έπειτα από παραχώρηση ή εργολαβία για λογαριασμό του Δημοσίου, των ΝΠΔΔ, των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού, των δημόσιων, δημοτικών και κοινοτικών επιχειρήσεων δημόσιας ή κοινής ωφέλειας και γενικά των επιχειρήσεων και των οργανισμών του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Η συγκεκριμένη διάταξη όμως αποτελεί μόνο την αρχή. Υπάρχει κοινοτική οδηγία που δεσμεύει την ελληνική κυβέρνηση να ενσωματώσει στη νομοθεσία διατάξεις που ανοίγουν διάπλατα τον δρόμο στις Εταιρίες Προσωρινής Απασχόλησης να προωθήσουν ενοικιαζόμενους εργαζομένους στο σύνολο του δημόσιου τομέα.
Όπως χαρακτηριστικά δηλώνει στην «κυριακάτικη δημοκρατία» ο Νίκος Παπαλάμπρου, πρόεδρος της εταιρίας IN Group, «θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν εργαζόμενοι, μέσω των Εταιριών Προσωρινής Απασχόλησης, σε διάφορες εποχικές θέσεις εργασίας στο Δημόσιο, όπως επίσης ως επιστάτες, ή για να αντικαταστήσουν εργαζομένους που λείπουν με άδεια». Έως τώρα η συμμετοχή του Δημοσίου περιορίζεται στους κλάδους των security και του καθαρισμού, με σημαντικά οικονομικά οφέλη για τις εταιρίες του χώρου, πολύ λιγότερα όμως από όσα θα μπορούσαν να έχουν καρπωθεί.
Στην Ε.Ε. έχει αποφασιστεί να στηριχθεί το μοντέλο της προσωρινής απασχόλησης. Θεωρείται ότι με τον τρόπο αυτόν διευκολύνονται η κινητικότητα μεταξύ των θέσεων εργασίας αλλά και η μετάβαση από την ανεργία στην απασχόληση, αφού έτσι οι επιχειρήσεις επιλέγουν πιο εύκολα να προσλάβουν εργαζομένους που θα ξέρουν ότι έπειτα από κάποιο χρονικό διάστημα (έως 36 μήνες) θα τους αποδεσμεύσουν χωρίς να καταβάλουν αποζημίωση.
Σύμφωνα με μελέτη που διεξήγαγε το βελγικό παράρτημα της Εταιρίας Προσωρινής Απασχόλησης Randstad, μόλις το 10% των προσωρινά απασχολούμενων επιστρέφουν στην ανεργία έπειτα από μια προσωρινή εργασία.
Από την άλλη, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις χρησιμοποιούν προσωρινά απασχολούμενους ως αντίδραση στις πιέσεις του ανταγωνισμού, εκμεταλλευόμενοι την ευελιξία που προσφέρουν οι προσωρινές συμβάσεις. Η αύξηση στον αριθμό των προσωρινά απασχολούμενων αποτελεί σε μεγάλο βαθμό συνέπεια των μεταβαλλόμενων αναγκών των εργοδοτών.
Οι ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι στην Ελλάδα έχουν ξεπεράσει τα 70.000 άτομα, σύμφωνα με εκτιμήσεις των ειδικών της αγοράς. Στην πλειονότητά τους είναι γυναίκες, νέοι, μετανάστες, και ο μέσος όρος ηλικίας τους είναι τα 30 χρόνια. Ουσιαστικά μέσω της ενοικίασης εργαζομένων οι συλλογικές συμβάσεις μένουν «κενό γράμμα». Οι εργαζόμενοι αυτής της κατηγορίας αμείβονται με το κατώτερο ημερομίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη, δεν δικαιούνται τυχόν επιδόματα ή δώρο, ενώ δεν μπορούν να γραφτούν σε κλαδικό σωματείο εργαζομένων.
Η αμοιβή τους προκύπτει άμεσα από τις εταιρίες ενοικίασης και αποτελεί μέρος της συμφωνίας που έχουν κάνει με τους άμεσους εργοδότες τους. Οι εταιρίες καρπώνονται το όφελος που προκύπτει από την παρακράτηση ενός ποσοστού του μισθού, το οποίο μπορεί να φτάνει έως και το 18%. 3.000 στις τράπεζες Στον ιδιωτικό τομέα χιλιάδες εργαζόμενοι απασχολούνται στις τράπεζες, στον επισιτισμό, σε σούπερ μάρκετ, σε πολυκαταστήματα, σε εργοστάσια, στην καθαριότητα και στη φύλαξη επιχειρήσεων.
Στις τράπεζες, για παράδειγμα, υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τα 3.000 άτομα οι εργαζόμενοι στον κλάδο.
Σε τμήματα όπως είναι οι πωλήσεις πιστωτικών καρτών, τα call centers, σχεδόν το 60% του προσωπικού είναι ενοικιαζόμενοι εργαζόμενοι. Ίδια κατάσταση και στα ξενοδοχεία και στις τουριστικές μονάδες, όπου «νοικιάζονται» φθηνοί μάγειροι, σερβιτόροι, λαντζιέρηδες και καμαριέρες.
Στο Δημόσιο οι ενοικιάσεις ξεκίνησαν το 2001 από την Εθνική Τράπεζα. Σήμερα το φαινόμενο έχει επεκταθεί κυρίως σε καθαρίστριες και υπηρεσίες security στις πρώην ΔΕΚΟ, σε ΕΛ.ΤΑ., στον ΟΤΕ αλλά και σε νοσοκομεία. Οι ισολογισμοί που δείχνουν μεγάλα κέρδη αλλά και ελάχιστες επενδύσεις Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, οι Εταιρίες Προσωρινής Απασχόλησης που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα είναι οι εξής: ISS Human Resources ΑΕΠΑ, Randstad Hellas Α.Ε., Adecco Α.E., Manpower Team A.E., INGroup AEΠΑ, Klueh H/R ΟΡΑΜΑ ΑΕΠΑ, Job Centres Ελλάς A.E., Icap Employment Solutions AΕΠΑ, (πρώην) Icap Hr Outsourcing Ανώνυμη Εταιρία Προσωρινής Απασχόλησης, Optimal Business Action ΑΕΠΑ, Advance Human Resources ΑΕΠΑ, Μέλλον ΑΕΠΑ, HR Care A.E.
Με βάση τους ισολογισμούς των περισσοτέρων από αυτές τις εταιρίες, προκύπτει ότι έχουν πραγματοποιήσει τεράστιους τζίρους την προηγούμενη διετία, ενώ έχουν επενδύσει πολύ περιορισμένα ποσά. Οι πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι:
-Randstad Hellas Α.Ε. Σύμφωνα με τον ισολογισμό της, η Ranstad Hellas είχε κύκλο εργασιών το 2012 που έφτασε τα 16.020.250 ευρώ, ενώ το 2011 έφτασε τα 15.573.275 ευρώ. Τα καθαρά κέρδη προ φόρων ανέρχονται στο ποσό των 290.131 ευρώ, ενώ το 2011 ήταν 251.132 ευρώ. Ιδια κεφάλαια 819.962 ευρώ.
-ISS Human Resources ΑΕΠΑ: Θεωρείται η πρώτη Εταιρία Προσωρινής Απασχόλησης στην Ελλάδα, καθώς αδειοδοτήθηκε το 2003. Το 2011 η εταιρία κατέγραψε κύκλο εργασιών 9.743.726 ευρώ, ενώ το 2010 είχε 7.925.640 ευρώ. Η επιχείρηση παρουσίασε το 2011 κέρδη 157.234 ευρώ, όταν ένα χρόνο νωρίτερα είχε καταγράψει ζημίες της τάξης των 192.948 ευρώ. Σε ό,τι αφορά τα ίδια κεφάλαια που χρησιμοποιήθηκαν προς όφελος της επιχείρησης, ανέρχονται σε 180.000 ευρώ.
-Klueh: Το 2013 ο κύκλος εργασιών ξεπέρασε τα 17.200.000ευρώ, έναντι των 13.400.000το 2012. -Optimal Business Action: Το 2011 ο κύκλος εργασιών ήταν 1.958.521 ευρώ, ενώ το 2010 ήταν 1.279.948 ευρώ. Τα ίδια κεφάλαια της εταιρίας το 2011 ήταν 250.000 ευρώ, ενώ το 2010 ήταν 180.000 ευρώ.
Βασίλης Αγγελόπουλοςαπό dimokratianews