Ο νόμος των εταιριών πάνω από τον νόμο των κρατών

Της Dr. Roslyn Fuller

 

Εν αγνοία του περισσότερου κόσμου δύο πελώριες εμπορικές συμφωνίες βρίσκονται σε διεργασία τα τελευταία αρκετά χρόνια.Καλυμμένες με ένα πέπλο μυστικότητας, οι συζητήσεις για αυτές τις συμφωνίες, που θα καλύψουν πάνω από το μισό παγκόσμιο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών και που θα περιλαμβάνουν τόσο ευαίσθητα θέματα όπως δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, πέρασαν απαρατήρητες από τον καθένα.Το να διαχωρίσει κανείς αυτές τις δύο συμφωνίες, να μην τις συνδυάσει με το υπόλοιπο καθεστώς εμπορίου στο κόσμο, μάλλον είναι δύσκολο.

 

Η Διατλαντική Συνεργασία Εμπορίου και Επενδύσεων βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση ανάμεσα στις ΗΠΑ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη-μέλη της, και συνήθως γράφεται σύντομα ως ‘TTIP’, αν και μερικές φορές αναφέρεται ως ‘TAFTA’(Διατλαντική Συμφωνία Ελευθέρου Εμπορίου – Transatlantic Free Trade Agreement). Οι διαπραγματεύσεις άρχισαν το 2013, αν και οι συζητήσεις προ διαπραγματεύσεων θα πρέπει να ήταν εν εξελίξει για πολύ περισσότερο. 

 

Η Δια-Ειρηνική Εμπορική Συμφωνία τίθεται αυτή τη στιγμή σε διαπραγμάτευση ανάμεσα στα έθνη του Ειρηνικού : Καναδάς, ΗΠΑ, Ιαπωνία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Χιλή, Βιετνάμ, Περού, Μεξικό, Σιγκαπούρη, Νότια Κορέα, Μαλαισία, Ταϊβάν και Μπρουνέι. Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν το 2010 και η συμφωνία συνήθως γράφεται ως ‘TTP’.

 

Ποιος είναι ο σκοπός αυτών των συμφωνιών ; Να μειωθούν τα εμπόδια στο εμπόριο, μία διαδικασία που συνήθως περιέχει το να ξεφορτωνόμαστε τους δασμούς σε συμφωνία με τα πρότυπα της Βιομηχανίας. Μπορεί να περιλαμβάνει οτιδήποτε, από πρότυπα ασφαλείας για τα αυτοκίνητα, μέχρι τη συμφωνία για το τι μετράει ως σαρδέλα και τη σκλήρυνση των μέτρων προστασίας πατέντας και πνευματικών δικαιωμάτων.

Τώρα, ορισμένοι από σας ίσως θυμούνται ότι ήδη έχουμε μία συμφωνία που υποτίθεται ασχολείται με αυτά τα πράγματα : τη Συμφωνία του Παγκόσμιου Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) που εισήλθε σε ισχύ το 1995 Για να το θέσω ήπια, ο ΠΟΕ δεν αποδείχθηκε τρομερά δημοφιλής. Στην πραγματικότητα, ο οργανισμός έχει χρησιμοποιηθεί κυρίως σαν ένα όχημα που να εξαναγκάζει να «ανοίξουν» ευάλωτες οικονομίες και να κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους και τους φτωχούς φτωχότερους σε όλον τον κόσμο. Έτσι, καθόλου απροσδόκητα, οι συζητήσεις για περαιτέρω μέτρα απελευθέρωσης μέσα στο παγκόσμιο πλαίσιο του ΠΟΕ έχουν παύσει να λειτουργούν.

 

Συνεπώς, η συγκεχυμένη συντομογραφία TTIP και TTP, που είναι σήμερα υπό διαπραγμάτευση από πιο συγκεκριμένες ομάδες χωρών, των οποίων οι ηγέτες τυχαίνει να συμφωνούν (κυρίως) ότι θα ήταν καλή ιδέα να προχωρήσει πολύ βαθύτερα η απελευθέρωση του εμπορίου από ότι έχει καταφέρει ο ιδιαίτερα μη δημοφιλής ΠΟΕ. Ένας από τους πιο ανησυχητικούς τρόπους που θέλουν να το κάνουν αυτό είναι επιδιώκοντας να θεσμοποιήσουν αυτό που είναι γνωστό ως «διακανονισμός αντιδικίας επενδυτή-κράτους» (ISDS) μέσα στο πλαίσιο της συμφωνίας.
Κάνοντας μηνύσεις ιδιωτικά

 

Υπό τους κανόνες του ΠΟΕ, κράτη μηνύουν άλλα κράτη. Αυτό είναι γενικά δεδομένο στο διεθνές δίκαιο, όπου εάν ένας ιδιώτης ή οντότητα δεχτεί πλήγμα από ένα άλλο κράτος, τότε θα πρέπει να πείσει το μητρικό της κράτος να σύρει την υπόθεση στα δικαστήρια, εκ μέρους της οντότητας, μέσω ενός νομικού εθίμου, γνωστού ως «άσκηση διπλωματικής προστασίας». Αυτό σημαίνει ότι σε τελική ανάλυση τα συμφέροντα ενός ιδιώτη στο διεθνές επίπεδο υποτάσσονται στα συλλογικά συμφέροντα του Κράτους στο οποίο ανήκει.

 

Επομένως, η ενσωμάτωση αυτών των διατάξεων θα σήμαινε ότι αν μια χώρα φτιάξει αργότερα ένα νόμο που αντιβαίνει τους όρους της TTIP ή της TTP, για παράδειγμα, για τα συμφέροντα της προστασίας της δημόσιας υγείας, τότε η εταιρεία που θα υποστεί ζημιές (για παράδειγμα, επειδή φτιάχνει ένα προϊόν που αντιτίθεται με τον νέο κανονισμό) θα μπορεί να μηνύσει το κράτος για συμμόρφωση με τη συνθήκη, παρακάμπτοντας το κανονικό δικαστικό σύστημα. Με άλλα λόγια, οι ξένες επιχειρήσεις τοποθετούνται υπέρ των Νόμων του Κράτους-μέλους όπου γίνεται η επένδυση μέσω αυτών των συμφωνιών.
Αν κάτι τέτοιο ακούγεται ως μία παρατραβηγμένη παράνοια, σκεφτείτε ότι οι πολίτες του Καναδά, των ΗΠΑ και του Μεξικό βρίσκονται ήδη υπό ένα τέτοιο καθεστώς, χάρη στη NAFTA (το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο Ελεύθερου Εμπορίου).

 

Για να δώσω μόνο ένα παράδειγμα, το 1997, δύο χρόνια μετά τη σύναψη της NAFTA, η καναδική κυβέρνηση απαγόρευσε τη χρήση της ουσίας MMT (Methylcyclopentadienyl manganese tricarbonyl) στην παραγόμενη βενζίνη για αυτοκίνητα και φορτηγά, εξαιτίας αποδείξεων ότι μπορεί να προκαλούσε νευρικές βλάβες όταν εισπνεόταν. Οι αποδείξεις δεν ήταν 100 τοις εκατό ξεκάθαρες, αλλά η κυβέρνηση αισθάνθηκε ότι το ρίσκο άξιζε την απαγόρευση. Η Ethyl Corporation, μία αμερικανική εταιρία και ο μοναδικός παραγωγός του ΜΜΤ που χρησιμοποιείται στην καναδική βενζίνη, έφερε την υπόθεση ενάντια της καναδικής κυβέρνησης κατηγορώντας την ότι η απαγόρευση εμμέσως απαλλοτρίωσε χωρίς αποζημίωση την ουσία, μειώνοντας την αξία της εργοστασιακής παρασκευής της εταιρείας. Ο Καναδάς εξαναγκάστηκε να ανακαλέσει την απαγόρευση, και το ΜΜΤ επέστρεψε στην καναδική βενζίνη για αρκετά χρόνια πριν τελικά καταργηθεί σταδιακά όταν οι κατασκευαστές αυτοκινήτων διαμαρτυρήθηκαν ότι βλάπτει τις μηχανές. 

Οι μεγάλες επιχειρήσεις «πυροβολούν διάνα» 
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι ιδιαίτερα κατατοπισμένοι για το πόσο επικερδείς είναι οι μεγάλες επιχειρήσεις, επειδή τα νούμερα είναι δύσκολο για τους περισσότερους ανθρώπους να τα αντιληφθούν. Η Exxon Mobil, η πιο επικερδής εταιρία του 2012, είχε σχεδόν 45 δις κέρδη, ενώ η Royal Dutch Shell έφτασε στα 30 δις., η Apple τα 26 δις. Και η British Petroleum(γνωστή για την πετρελαιοκηλίδα στο κόλπο του Μεξικό) τα 35 δις. Για να δούμε τα παραπάνω στις σωστές του διαστάσεις, η Exxon Mobil έχει περισσότερα κέρδη ετησίως από το εθνικό ΑΕΠ χωρών όπως η Κένυα, η Ισλανδία, η Σερβία, η Εσθονία, η Βολιβία , και το Μπρουνέι, με τις εταιρίες τεχνολογίας να μη βρίσκονται πολύ πίσω. Το παραγόμενο εισόδημα είναι ακόμα υψηλότερο. Η Exxon Mobil δημιούργησε εισόδημα πάνω από 450 δις. για το 2012, περισσότερο από το ΑΕΠ της Αυστρίας, της Νοτίου Αφρικής ή των Ενωμένων Αραβικών Εμιράτων και πάνω από το ΑΕΠ της Σαουδικής Αραβίας. 

Αναδημοσίευση από τη Russia Today