Για μία ακόμη φορά η Ελλάδα επιλέγει να συμπλεύσει την τελευταία στιγμή με την υπόλοιπη Ευρώπη και να αντιμετωπίσει μετά από πολύ ισχυρές πιέσεις ένα πολυσύνθετο πρόβλημα που “πνίγει” την πραγματική οικονομία, δηλαδή τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες.
Άσχετα με το ποιος ευθύνεται για την έκρηξη των “κόκκινων” δανείων, το γεγονός είναι ένα: η Ελλάδα έχει το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων στην Ευρώπη, ωστόσο είναι από τις τελευταίες, αν όχι η τελευταία, στην εφαρμογή των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Και όλα αυτά, αφού οι τράπεζές της έχουν περάσει από τρεις γύρους ανακεφαλαιοποίησης και οποιαδήποτε καθυστέρηση απειλεί να τις φέρει ξανά στη… δύσκολη θέση να αναζητήσουν κεφάλαια.
Η χθεσινή τηλεδιάσκεψη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για το πανευρωπαϊκό σχέδιο διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων συνοδεύτηκε από τον πρώτο απολογισμό της εποπτικής Αρχής αναφορικά με τις πρακτικές που έχουν υιοθετηθεί σε κάθε χώρα για τη διαχείριση των “κόκκινων” δανείων. Τα ευρήματα εντυπωσιακά:
Από τα έξι βασικά σημεία που επηρεάζουν τη διαδικασία, η Ελλάδα έχει… άλυτες εκκρεμότητες και στα έξι!!! Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει, μάλιστα, να τις διευθετήσει μέσα στις επόμενες εβδομάδες και πριν ξεκινήσει η δεύτερη αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος.
Από τη σύγκριση των εκθέσεων που εκπόνησε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για 8 χώρες της Ευρωζώνης, στο πλαίσιο της εφαρμογής ενός πανευρωπαϊκού σχεδίου για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs), προκύπτει ότι χώρα μας εμφανίζει τις χειρότερες επιδόσεις σε ότι αφορά την ανάληψη των απαραίτητων πρωτοβουλιών για να ξεπεραστούν τα εμπόδια για τη μείωση των NPLs. Το… κλαμπ των χωρών που πέρασαν πρώτες από το μικροσκόπιο της ΕΚΤ αποτελούν οι: Ελλάδα, Κύπρος, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Ισπανία.
Από το φορολογικό καθεστώς και τις μακροχρόνιες δικαστικές υποθέσεις, μέχρι τον πτωχευτικό κώδικα για επιχειρήσεις και νοικοκυριά, οι ελληνικές τράπεζες αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια στην προσπάθειά τους να μειώσουν τον τεράστιο όγκο των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων ύψους 108 δισ. ευρώ.
Αυτός είναι ο λόγος, άλλωστε, που ο οίκος Moody’ s χαρακτήρισε πιστωτικά θετικό το γεγονός ότι οι ελληνικές τράπεζες κατάφεραν να μειώσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια κατά 375 εκατ. ευρώ στο δεύτερο τρίμηνο του έτους, την ώρα που το περιβάλλον δεν είναι ευνοϊκό και τα εμπόδια παραμένουν.
Ακολουθούν αναλυτικά τα πεδία στα οποία η Ελλάδα κρίνεται… μετεξεταστέα, παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει:
1. Πωλήσεις δανείων
Το πρώτο σημείο είναι οι πωλήσεις δανειακών χαρτοφυλακίων. Σύμφωνα με την ΕΚΤ, η ανάπτυξη μίας αγοράς προβληματικών δανείων (συμπεριλαμβανομένων ιδιωτικών και κρατικών εταιρειών διαχείρισης) έχει δείξει ότι επιταχύνει τη διαδικασία διαχείρισης των NPLs. Στον αντίποδα, η απουσία μίας αποτελεσματικής αγοράς προκαλεί αβεβαιότητα σχετικά με την πραγματική αξία των δανείων και μπορεί να αποτρέψει την είσοδο κεφαλαίων και τεχνογνωσίας στη διαδικασία.
Στη χώρα μας, όπως και στην Κύπρο, στη Γερμανία, στην Ιταλία, στη Σλοβενία και στην Πορτογαλία οι πωλήσεις δανείων αποτελούν βασικό εμπόδιο. Αγορά NPLs συναντάμε μόνο στην Ιρλανδία και στην Ισπανία, χωρίς ωστόσο να φτάνουν ακόμη στο επιθυμητό επίπεδο. Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που καλείται μέσα στο προσεχές διάστημα να ολοκληρώσει τις αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο
2. Κατασχέσεις
Οι ξεκάθαρες, γρήγορες και απλές διαδικασίες στην επιβολή του νόμου και κυρίως σε θέματα κατασχέσεων και αναγκαστικής εκτέλεσης για την είσπραξη απαιτήσεων θεωρούνται πολύ σημαντικές για τη διαχείριση των NPLs. Αφενός η αυστηρότητα λειτουργεί αποτρεπτικά για τους στρατηγικούς κακοπληρωτές και αφετέρου επιτρέπει στις τράπεζες να ανακτήσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερα ποσά. Οι αδύναμοι μηχανισμοί, ωστόσο, όπως αυτοί που υπάρχουν στην Ελλάδα, αποτελούν τροχοπέδη για τη μείωση των «κόκκινων» δανείων. Στη χώρα μας, όπως και στην Ιταλία, δεν υπάρχουν οι νομικές τεχνικές που επιτρέπουν την εξωδικαστική επίλυση. Επίσης, στην ΕΚΤ θέλουν να δουν την αποτελεσματικότητα που θα έχει η άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών.
3. Πτωχευτικό δίκαιο -επιχειρήσεις
Οι περιορισμοί στο πτωχευτικό καθεστώς μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τις προσδοκίες των πιστωτών σχετικά με τον χρόνο και την αξία του ποσού που θα ανακτηθεί. Τα βασικά στοιχεία του πτωχευτικού δικαίου είναι δύο: α) ένα πλαίσιο αναδιάρθρωσης για συνεχιζόμενες δραστηριότητες και β) ένα πλαίσιο εκκαθάρισης και ρευστοποίησης για μη βιώσιμες υποθέσεις. Και οι 8 χώρες έχουν, σύμφωνα πάντα με την ΕΚΤ, αναλάβει πρωτοβουλίες για την αναθεώρηση του νομικού πλαισίου.
Όμως, μόνο στην Ελλάδα, στην Κύπρο και στην Ιταλία το πτωχευτικό δίκαιο για τις επιχειρήσεις θεωρείται εμπόδιο στη διαχείριση των NPLs. Ειδικότερα στην Ελλάδα, η απουσία ενός μηχανισμού εξωδικαστικού συμβιβασμού και το πλαίσιο που προβλέπει περιορισμούς στην αλλαγή διοικήσεων υπερχρεωμένων επιχειρήσεων κάνουν ακόμη πιο δύσκολο το έργο των τραπεζών.
4. Πτωχευτικό δίκαιο – νοικοκυριά
Η μελέτη της ΕΚΤ έδειξε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα αναφορικά με τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά δεν σχετίζεται τόσο με το πλαίσιο, όσο με τη διάρκεια των δικαστικών υποθέσεων. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, η ΕΚΤ εκτιμά ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί το κατάλληλο πλαίσιο εξωδικαστικού συμβιβασμού. Και σε αυτό το πεδίο, το θέμα θεωρείται πως αποτελεί τροχοπέδη για τη γρήγορη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων στην Ελλάδα, στην Κύπρο και στην Ιταλία.
5. Δικαστικό σύστημα
Τα δικαστικά θέματα αποτελούν σημαντική πρόκληση για τη διαχείριση των NPLs, από τη στιγμή που οι διακανονισμοί μεταξύ των πιστωτών και των πιστούχων που απαιτούν δικαστική παρέμβαση μπορούν να καθυστερήσουν σημαντικά. Μόνο στη Γερμανία και στην Ισπανία το δικαστικό σύστημα δεν θεωρείται εμπόδιο. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για την επίλυση υποθέσεων υπερχρεωμένων νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
6. Φορολογικό καθεστώς
Το φορολογικό καθεστώς μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων στο βαθμό που λειτουργεί αποτρεπτικά για τις τράπεζες στη διαγραφή δανείων. Οι μεταρρυθμίσεις στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν βελτιώσει το περιβάλλον. Από τις 8 χώρες που μελετά η ΕΚΤ, μόνο στην Ελλάδα και στην Πορτογαλία το φορολογικό πλαίσιο συνεχίζει να αποτελεί πρόβλημα για τα NPLs.
Του Κωνσταντίνου Μαριόλη, Liberal