Ένα βήμα μπροστά κάνει ο φοροελεκτικός μηχανισμός της χώρας. Το υπουργείο Οικονομικών ετοιμάζεται να εξαπολύσει τον Οκτώβριο σαρωτικούς έλεγχους στις καταθέσεις και τα εμβάσματα των Ελλήνων φορολογουμένων, από το 2002 και μετά. Με ειδικό λογισμικό θα συγκρίνονται οι κινήσεις των τραπεζικών λογαριασμών με τα εισοδήματα που δήλωναν κάθε χρόνο πάνω από 1 εκατομμύριο φορολογούμενοι, για να εντοπιστούν ύποπτοι για «μαύρο χρήμα». Στο στόχαστρο μπαίνουν επιχειρηματίες, εισοδηματίες αλλά επίσης και δημόσιοι υπάλληλοι, ιατροί και κρατικοί λειτουργοί.

Επιπλέον, στο υπουργείο Οικονομικών εκτιμούν ότι μόλις ενεργοποιηθεί το νέο σύστημα, πολλοί θα τρομοκρατηθούν και θα σπεύσουν οικειοθελώς να πληρώσουν για να ενταχθούν στην ρύθμιση της εθελοντικής αποκάλυψης του «μαύρου χρήματος», προκειμένου να αποφύγουν τα διπλά ή τρίδιπλα σε πρόστιμα για “αδικαιολόγητο πλουτισμό”.

Το νέο σύστημα ελέγχων αλλά και η ρύθμιση αποκάλυψης «κρυφών» εισοδημάτων πήραν και την κατ’αρχήν έγκριση από την Τρόικα.

Με τόκο «τα λεφτά στο στρώμα»

Η ρύθμιση αναμένεται να ξεκινήσει από τον Οκτώβριο. Σύμφωνα με πληροφορίες, θα προβλέπει την πληρωμή του φόρου αναδρομικά, με «τόκο» όσο ο πληθωρισμός των ετών που μεσολάβησαν.

Μέσα στην εβδομάδα αναμένεται η κυβέρνηση να παρουσιάσει το νομοσχέδιο για την αποκάλυψη «μαύρου χρήματος». Οι δανειστές δέχτηκαν η επιβάρυνση να μην ξεπερνά το 50% ή 60% το πολύ, αντί για 120% που προβλέπεται και ήθελαν.

Με βάση τις ίδιες πληροφορίες, η ρύθμιση θα προβλέπει τα εξής:

– κάθε φορολογούμενος θα μπορεί να δηλώσει ποσά που τυχόν παρέλειψε να περιλάβει στις δηλώσεις φόρου εισοδήματος που υπέβαλε στο παρελθόν. Δεν θα υπάρχει «αμνηστία» με ένα οριζόντιο φόρο (πχ 20% ή 30% που συζητείτο επί Βαρουφάκη).

– Για λόγους ισονομίας, ο φορολογούμενος θα κάνει συμπληρωματική δήλωση ανά έτος, για τα λεφτά που θέλει να νομιμοποιήσει και θα πληρώνει τον φόρο που θα πλήρωνε την χρονιά εκείνη, αν τα δήλωνε κανονικά (έως 40% ή 45% δηλαδή του δηλωθέντος κεφαλαίου).

– Δεν θα επιβάλλονται πρόστιμα και προσαυξήσεις που θα έφταναν στο 120% του δηλούμενα ποσού, αφού τότε δεν θα έμενε τίποτε στα χέρια του φορολογουμένου.

– Θα πληρώνει έναν «τόκο» επιπλέον όμως, πάνω στο ποσό φόρου που προκύπτει. Ο «τόκος» θα καλύπτει τον πληθωρισμό για τα χρόνια που χάθηκε, ώστε να εισπράττεται σήμερα το «ισοδύναμο» του ποσού που θα πλήρωνε κανονικά ο ενδιαφερόμενος.

– Επειδή στην τελευταία 5ετία η χώρα βυθίζεται σε αποπληθωρισμό, για ποσά που θα δηλωθούν στα έτη 2011 και μετά ο «τόκος» θα είναι πρακτικά μηδενικός. Για παλαιότερα έτη, θα συμβαδίζει με τον πληθωρισμό και την διαφορά στον δείκτη τιμών καταναλωτή. Θα προκύπτουν δηλαδή για καταθέσεις από το 2002 και μετά επιβαρύνσεις έως περίπου 5%, αλλά για δηλώσεις στα έτη 2009 και πριν μπορεί να ξεπερνούν και το 10% ή 15%.

– Και έτσι όμως το τίμημα για την αποκάλυψη του «μαύρου χρήματος» που φυλάνε στο «στρώμα» ή δεν δήλωσαν στην εφορία οι πολίτες δεν θα ξεπερνά το 50%- 60% , θα είναι δηλαδή το μισό ή και λιγότερο αυτού που αλλιώς θα κινδύνευαν να πληρώσουν.

Πώς θα γίνεται ο έλεγχος

Η ρύθμιση θα συνοδευτεί από μαζικές ηλεκτρονικές διασταυρώσεις καταθέσεων και δηλωθέντων εισοδημάτων, με τον νέο αλγόριθμο στον οποίο εκπαιδεύονται ήδη πλέον οι ελεγκτές της εφορίας. Στόχος είναι να νοιώσουν περισσότεροι την «ανάσα» της εφορίας, προκειμένου να ενταχθούν άμεσα στη ρύθμιση.

Για πρώτη φορά, ελληνικά χέρια και μυαλά υπαλλήλων της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων –χωρίς να πληρώσει το κράτος κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες ή εκατομμύρια ευρώ σε ιδιωτικές εταιρίες- ανέπτυξαν και εγκατέστησαν ένα νέο ειδικό λογισμικό, όπου συγκεντρώθηκαν τα στοιχεία από όλες τις ελληνικές τράπεζες για τις κινήσεις και τους λογαριασμούς των Ελλήνων καταθετών κατά την τελευταία 15ετία (από το 2002 και μετά) προκειμένου να μπορούν να διασταυρωθούν με τις αντίστοιχες δηλώσεις εισοδήματος Ε1.

Μετά τις πρώτες δοκιμαστικές διασταυρώσεις που έγιναν σε δείγμα φορολογουμένων με πολύ καλά ποσοστά επιτυχίας (απόκλιση μόλις 1% – 3%) η ΓΓΔΕ παρουσίασε το σύστημα που δημιούργησε και στους εκπροσώπους των θεσμών, αποσπώντας ενθουσιώδη σχόλια των ξένων.
Αμέσως μετά ξεκίνησαν να περνούν από εκπαίδευση κατά δεκάδες οι ελεγκτές της ΓΓΔΕ, που έμαθαν πώς να χρησιμοποιούν το νέο σύστημα για να εντοπίζουν «αδικαιολόγητη προσαύξηση περιουσίας», δηλαδή καταθέσεις που δεν συμβαδίζουν με τα δηλωθέντα εισοδήματα. Τις γνώσεις αυτές μεταφέρουν στη συνέχεια στις ΔΟΥ όπου εργάζονται, στους υπόλοιπους ελεγκτές σε όλη τη χώρα.

Με το νέο σύστημα οι έλεγχοι θα γίνονται πλέον αυτόματα σε όλες τις ΔΟΥ, χωρίς καθυστερήσεις ή λάθη στην επεξεργασία των στοιχείων τραπεζικών λογαριασμών που παρέχονται από τις τράπεζες. Αυτό σημαίνει ότι οι έλεγχοι θα γίνονται ταχύτερα και θα πολλαπλασιαστούν, ώστε από 40.000 να φτάσουν στις 200.000 ή και 250.000 το χρόνο.

Πώς θα λειτουργήσει το νέο σύστημα

Το νέο μοντέλο ελέγχων του υπουργείου Οικονομικών βασίζεται στην άθροιση των χρηματικών ποσών που διακινούνται μέσω των τραπεζών.
Με βάση αυτό το λογισμικό θα διενεργηθούν οι έλεγχοι και θα υπολογιστεί για κάθε φορολογούμενο η καθαρή αύξηση ανά έτος των τραπεζικών του υπολοίπων, από 1.1.2002 έως και 31.12.2014. Στη συνέχεια το ποσό αυτό θα συγκριθεί με το εισόδημα που δήλωσε ο φορολογούμενος με τη φορολογική του δήλωση στο αντίστοιχο έτος.

Εφόσον προκύψουν διαφορές που δεν μπορεί να δικαιολογήσει ο φορολογούμενος, θα καλείται να πληρώσει φόρο εισοδήματος και τα σχετικά πρόστιμα.

Τι θα ψάχνει η εφορία

Οι έλεγχοι για την λεγόμενη “αδικαιολόγητη προσαύξηση περιουσίας” ξεκίνησαν το 2010, με κυριότερο μέσο το άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών. Το μέτρο αυτό επιχείρησε να επεκτείνει σε όλους τους φορολογουμένους ο πρώην υπουργός Οικονομικών κύριος Γιάνης Βαρουφάκης και η ιδέα αυτή άρεσε πολύ στους δανειστές. Το σχέδιο αυτό ετοιμάζονται να εφαρμόσουν ο νυν υπουργός Οικονομικών κύριος Ευκλείδης Τσακαλώτος και ο Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Εσόδων κύριος Γιώργος Πιτσιλής.

Η αρχή θα γίνει άμεσα με διασταυρώσεις για τους 1,3 εκατομμύρια φορολογουμένους που περιλαμβάνονται στα 65 CD που έχουν στα χέρια τους οι οικονομικοί εισαγγελείς, με όσους έστελναν εμβάσματα στο εξωτερικό, ή και κρατικούς υπαλλήλους που έχουν επιλεγεί για έλεγχο (αν πχ παρέλειψαν να υποβάλουν πόθεν έσχες κλπ).

Στο υπουργείο Οικονομικών θεωρούν ότι, με νόμους που ψηφίστηκαν τα τελευταία χρόνια, δεν ισχύει πια το τραπεζικό απόρρητο απέναντι στις φορολογικές αρχές και έτσι μπορούν να έχουν άμεση πρόσβαση σε στοιχεία των καταθετών για να τα συγκρίνουν με τα δηλωθέντα εισοδήματα, προς διαπίστωση κρουσμάτων «αδικαιολόγητου πλουτισμού».

Συγκεκριμένα:

1. Το νέο σύστημα ελέγχων στηρίζεται σε έναν αλγόριθμο, που εντοπίζει καταθέτες με πολλούς λογαριασμούς και πολλά επενδυτικά προϊόντα σε πολλές και διαφορετικές τράπεζες. Ενώ δηλαδή πριν η εφορία εντόπιζε κάποιον από μια μεμονωμένη συναλλαγή του ή από πληροφορίες (πχ λίστα Λαγκάρντ), ο αλγόριθμος θα «σαρώνει» σε βάθος 15ετίας τις καταθέσεις και θα βρίσκει όσους είχαν πολλές παράλληλες συναλλαγές.

2. Οι καταθέσεις θα συγκρίνονται με τα καθαρά εισοδήματα κάθε έτους, τα οποία θα τα υπολογίζει αυτόματα το σύστημα, ενώ θα αφήνει και ένα περιθώριο ασφαλείας υπέρ του ελεγχόμενου, προς αποφυγήν αδικιών.

3. Άμεσα υπολογίζεται ότι στο «δόκανο» της εφορίας θα πιαστούν πάνω από 1,2 εκατομμύριο φορολογούμενοι. Για όσους ο αλγόριθμος δείξει μεγάλες αποκλίσεις, θα καλούνται στην εφορία για να δώσουν εξηγησεις επί των ευρημάτων των ελέγχων.

4. Ο φορολογούμενος θα δίνει τις δικές του εξηγήσεις και θα προσκομίζει δικαιολογητικά για να αποδείξει, αν μπορέσει, πως τα επιπλέον κεφάλαια που εντοπίζει η εφορία είναι από νόμιμη προέλευση και ήδη φορολογημένα. Με νόμο Παπακωνσταντίνου από το 2010, το βάρος της απόδειξης πως είναι αθώος έχει μεταφερθεί πλέον στον φορολογούμενο, χωρίς να χρειάζεται να αποδείξει την ενοχή του η εφορία, η οποία αρκείται στα αποτελέσματα της διασταύρωσης και καλείται μόνον να αποφασίζει αν θα δεχτεί ή όχι τα επιχειρήματα και τα στοιχεία του ελεγχομένου.

5. Οι έλεγχοι αυτοί ξεκινούν αναδρομικά από την 1.1.2002. Και αυτό για να μη χρειάζονται μετατροπές από δραχμές σε ευρώ. Ωστόσο όταν πρόκειται για καταθέσεις σε συνάλλαγμα, το σύστημα θα κάνει αυτόματα μετατροπές με την ισοτιμία της εποχής.

Κίνδυνοι και προβλήματα

Στόχος του μέτρου είναι να εκλείψουν προβλήματα και αδικίες που έχουν διαπιστωθεί πολλές φορές σε ελέγχους με τις διάφορες “λίστες της φοροδιαφυγής”, όταν οι ελεγκτές δούλευαν «με το χέρι» στα στοιχεία που με κόπο έπαιρναν από τις τράπεζες.

Για παράδειγμα, συχνά υπολόγιζαν από λάθος σαν «πρωτογενείς» καταθέσεις χρηματικών ποσών και τις ανανεώσεις προθεσμιακών καταθέσεων, ή την επανακατάθεση φορολογημένων χρημάτων και τα εμβάσματα στο εξωτερικό ποσών τα οποία είχαν προηγουμένως αναληφθεί από τους ίδιους τους καταθέτες.

Το αποτέλεσμα ήταν οι έλεγχοι να είναι ευάλωτοι σε αμφισβητήσεις και να ακυρώνονται εν μέρει ή συνολικά. Επίσης, οι αμφισβητήσεις αυτές προκαλούν και μεγάλες καθυστερήσεις στην είσπραξη των φόρων που βεβαιώνονταν από τους φορολογικούς ελέγχους.

Προκειμένου να ξεπεραστούν τα παραπάνω προβλήματα, το νέο ειδικό λογισμικό θα μετρά με μεγάλη ακρίβεια το πραγματικό ποσό προσαύξησης των τραπεζικών καταθέσεων ενός καταθέτη μέσα σε κάθε έτος.

Προκειμένου να αποφευχθούν προβλήματα και λάθη στην φάση της παραγωγικής διαδικασίας, σε περιπτώσεις όπως πχ στους υπολογισμούς απόδοσης των κεφαλαίων, την κατανομή εισοδημάτων σε πολλούς συνδικαιούχους κλπ, προβλέπεται ότι:

– σε πρώτη φάση δεν θα εφαρμοστούν οι έλεγχοι αυτοί σε δικηγόρους και λογιστές, καθώς είναι γνωστό ότι από τους λογαριασμούς περνάνε ξένα χρήματα (πελατών ή αντισυμβαλλομένων σε συμβόλαια κλπ).

– έμφαση θα δοθεί σε ασυνήθιστα υψηλές διαφορές που θα εντοπίζονται μεταξύ δηλωθέντων εισοδημάτων και τραπεζικών λογαριασμών δημοσίων υπαλλήλων, κρατικών λειτουργών, ιατρών, επιχειρηματικών και ιδιοκτητών ακινήτων.

– σε περιπτώσεις πολλών συνδικαιούχων στους τραπεζικούς λογαριασμούς, θα γίνεται και χειρογράφως ο υπολογισμός, προκειμένου να μην προσκρούσει σε λάθη έλεγχος.

Κωστής Χ. Πλάντζος, ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ

Άρθρα