“Το εργαστήριο της Wuhan είναι ένα μόνον ανάμεσα σε εκατοντάδες που ασχολείται εδώ και χρόνια με την έρευνα “μεταλλάξεων αυξημένης λειτουργικότητας” – και μάλιστα και με χορηγίες της κυβέρνησης των ΗΠΑ.
Τι ακριβώς είναι η έρευνα μεταλλάξεων αυξημένης λειτουργικότητας; Είναι μια γραμμή έρευνας όπου οι επιστήμονες παίρνουν ιούς και μελετούν πώς μπορεί να τροποποιηθούν, ώστε να γίνουν πιο θανατηφόροι και πιο μεταδοτικοί.
Γιατί να το κάνουν αυτό; Οι επιστήμονες και οι χρηματοδότες τους λένε ότι τους βοηθά να καταλάβουν ποιοι ιοί απειλούν τους ανθρώπους, ώστε να μπορούν να σχεδιάσουν αντίμετρα. Οι χρηματοδότες τους, κρατικοί παράγοντες και ιδιώτες του κέρδους έχουν -προφανώς- μια πιο πολυσύνθετη προσέγγιση, αναπόφευκτα πολιτική και οικονομική.
Οι κυβερνήσεις, οι μεγάλοι χρηματοδοτικοί φορείς, ιδιώτες -και όχι μόνον- παρέχουν επιχορηγήσεις σε ερευνητές για να καταστήσουν τους δυνητικά πανδημικούς ιούς πιο θανατηφόρους και να τους μεταδώσουν πιο εύκολα μεταξύ των ανθρώπων. Γιατί το κάνουν αυτό;
Αυτό το είδος εξαιρετικά αμφιλεγόμενης έρευνας αποδεικνύει την ανησυχητική αλήθεια ότι ο υγειονομικός περιορισμός του εργαστηρίου είναι σπάνια βέβαιος.
Πολλοί επιστήμονες και πολιτικοί τονίζουν πως η έρευνα μεταλλάξεων αυξημένης λειτουργικότητας είναι μια πολύ, πολύ κακή ιδέα. Οι προειδοποιήσεις τους δεν ακούγονταν εδώ και δεκαετίες, μέχρι να έρθει η φοβέρα του Νέου Κορονοϊού 2019.
Οι ΗΠΑ σταμάτησαν να χρηματοδοτούν έρευνα μεταλλάξεων αυξημένης λειτουργικότητας το 2014-2015. Μετά, η χρηματοδότηση ξεκίνησε ξανά.
Το 2019, το περιοδικό Science δημοσίευσε την είδηση ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ συνέχισε να χρηματοδοτεί δύο αμφιλεγόμενα πειράματα για να καταστήσει τη γρίπη των πτηνών πιο μεταδοτική. Τα δύο πειράματα ήταν στον πάγο από το 2012, εν μέσω μιας έντονης συζήτησης στην ερευνητική κοινότητα σχετικά με ζητήματα ασφάλειας.
Το 2014, η κυβέρνηση των ΗΠΑ υπό την κυβέρνηση Ομπάμα κήρυξε μορατόριουμ για τέτοιες έρευνες εργαστηριακών μεταλλάξεων, που κατασκεύαζαν φονικότερους και μεταδοτικότερους ιούς.
Εκείνη η χρονιά ήταν ατυχής στο μέτωπο του βιολογικού κινδύνου. Τον Ιούνιο του 2014, περίπου 75 επιστήμονες στα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων εκτέθηκαν σε βιολογικό άνθρακα. Λίγες εβδομάδες αργότερα, αξιωματούχοι της Διοίκησης Τροφίμων και Φαρμάκων έπεσαν τυχαία επάνω σε 16 ξεχασμένα φιαλίδια θανατηφόρου ευλογιάς. Εν τω μεταξύ, το «μεγαλύτερο, πιο σοβαρό και πιο περίπλοκο» ξέσπασμα του Έμπολα στην ιστορία μαίνεται σε ολόκληρη τη Δυτική Αφρική και μόλις ανακοινώθηκε ο πρώτος ασθενής που διαγνώστηκε στις ΗΠΑ.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι επιστήμονες και οι εμπειρογνώμονες βιοασφάλειας βρέθηκαν μπλεγμένοι σε μια συζήτηση χωρίς αρχή, μέση και τέλος.
Οι επιστήμονες που διεξάγουν αυτό το είδος έρευνας υποστηρίζουν ότι μπορούμε να προβλέψουμε καλύτερα τις θανατηφόρες ασθένειες, κάνοντας τις ασθένειες πιο θανατηφόρες στο εργαστήριο.
Όμως, πολλοί άνθρωποι εκείνη την εποχή και από τότε έχουν γίνει όλο και περισσότερο πεπεισμένοι ότι τα πιθανά ερευνητικά οφέλη – τα οποία ήδη φαίνονται περιορισμένα – απλώς δεν υπερτερούν των κινδύνων από την έναρξη της επόμενης θανατηφόρας πανδημίας.
Οι ανησυχίες για την ασφάλεια και το ενδεχόμενο ρίσκο φέρνουν το μορατόριουμ στις ΗΠΑ. Ωστόσο, το 2017, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση υπό την διοίκηση Τραμπ εξέδωσε νέες κατευθυντήριες γραμμές για την έρευνα μεταλλάξεων αυξημένης λειτουργικότητας, σηματοδοτώντας τον τερματισμό του συνολικού μορατόριουμ.
Και τα νέα από το 2019 μας λένε πως επικίνδυνα πειράματα έχουν πάρει ξανά τον δρόμο τους.
Οι ειδικοί στην βιοασφάλεια ανησυχούν ότι ο τομέας κατευθύνεται προς λάθος κατεύθυνση, που θα μπορούσε να σκοτώσει αμέτρητους αθώους ανθρώπους. Υποστηρίζουν ότι, για να προχωρήσουμε με μια τέτοια έρευνα, θα πρέπει να υπάρχει μια διαφανής διαδικασία με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη στο τραπέζι. Σε τελική ανάλυση, εάν κάτι πάει στραβά, το χάος που θα αντιμετωπίσουμε σίγουρα θα είναι παγκόσμιο”.
Απόσπασμα από το έργο: PANDEMIC | Ο Νέος Κορονοϊός 2019: Υγεία – Κοινωνία – Συγκριτική Πολιτική. Νικόλαος Τοροσιάδης & Ιωάννης Νασιούλας. Εκδόσεις Ελληνική Πρωτοπορία, 2020. Σελ. 205. ISBN: 978-618-5383-38-1