Μεταξύ τρόικας, Βουλής και κάλπης, το κλυδωνιζόμενο πολιτικό σύστημα πιέζεται να τα δώσει όλα. Ο κ. Γ. Στουρνάρας γνώριζε την περασμένη Κυριακή ότι η επίσημη κυβερνητική θέση περί «πολιτικής στήριξης» που υποτίθεται ότι θα εξασφάλιζε η Ελλάδα στο Eurogroup της Δευτέρας ήταν εντελώς αστήρικτη. Οι προειδοποιήσεις για τις επικείμενες επιθέσεις είχαν φτάσει στον υπουργό Οικονομικών, ο οποίος ήταν προετοιμασμένος να τις υποστεί.
Παρόντες στην εν λόγω συνεδρίαση του Eurogroup μετέδιδαν αργότερα ότι «η αταραξία του Γιάννη ήταν τέτοια που σε κάποιες περιπτώσεις έδινε τη λανθασμένη εντύπωση σε ορισμένους ομολόγους του ότι δεν αναλαμβανόταν αυτά που του έλεγαν». Η αλήθεια βεβαίως ήταν πως αναλαμβανόταν πλήρως ότι η επτάμηνη επίμονη κωλυσιεργία στην εφαρμογή συγκεκριμένων προαπαιτούμενων – με κορυφαίο παράδειγμα το «γάλα» που θεωρείται από πολλούς Ευρωπαίους μια εξοργιστική ελληνική πατέντα δεν είναι υπερασπίσιμη.
Οι εκπρόσωποι της τρόικας είχαν ετοιμάσει για μία ακόμη φορά μια λίστα με τα… ανεκπλήρωτα προαπαιτούμενα φροντίζοντας να τοποθετήσουν σε περίοπτη θέση «αυτονόητες μεταρρυθμίσεις» όπως εκείνες του άρτου, των φαρμάκων και του γάλακτος. Κάποιοι υπουργοί Οικονομικών διαβάζουν τη λίστα, ανασηκώνουν ελαφρώς τα φρύδια και λένε με ύφος έκπληκτο ότι δεν μπορούν να εξηγήσουν γιατί η Ελλάδα κωλυσιεργεί.
Η κωλυσιεργία όμως δεν είναι παρά μια συνειδητή «στρατηγική αντίσταση» του κ. Αντ. Σαμαρά, την οποία ο υπουργός Οικονομικών υπηρετεί χωρίς απαραιτήτως να την επικροτεί. Περίπου για μισή ώρα ο κ. Στουρνάρας, ακίνητος στην καρέκλα του, δεχόταν τα βέλη του γερμανού υπουργού Οικονομικών κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, του επικεφαλής του Eurogroup κ. Γερούν Ντεϊσελμπλούμ, αλλά και άλλων ομολόγων του. «Ακούμε διαρκώς τα ίδια και τα ίδια, σε κάθε επόμενο Eurogroup υπάρχει η ίδια λίστα με προαπαιτούμενα που δεν έχουν πραγματοποιηθεί» φέρεται να είπε στον «Yianni» ο κ. Ντεϊσελμπλούμ, ενώ λέγεται ότι ο κ. Σόιμπλε δεν κατόρθωσε να αποφύγει δηκτικό σχόλιο περί μιας υποτιθέμενης νέας προσπάθειας της Ελλάδας να εξαπατήσει τους εταίρους της!
Ο γερμανός υπουργός Οικονομικών φέρεται να επανέλαβε την πάγια γερμανική θέση ότι η απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, η κατάργηση όλων των φόρων υπέρ τρίτων και το «σπάσιμο» της ΔΕΗ είναι κομβικές πρωτοβουλίες για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Απουσία μεταρρυθμίσεων Το βαθύτερο πρόβλημα, κατά τις εκτιμήσεις των Γερμανών, αλλά και των στελεχών της τρόικας, είναι ότι η κυβερνητική μεταρρυθμιστική αφλογιστία θέτει σε κίνδυνο τους δύο βασικούς πυλώνες του προγράμματος.
«Το πρωτογενές πλεόνασμα άρχισε να μοιράζεται από την κυβέρνηση εδώ και επτά μήνες, και ακόμη δεν έχει εκτιμηθεί επακριβώς, ενώ ένα μεγάλο κομμάτι του οφείλεται σε έσοδα που δεν θα επαναληφθούν» υπογραμμίζει μιλώντας προς «Το Βήμα» ανώτατη πηγή της τρόικας. «Παράλληλα η απουσία μεταρρυθμίσεων από τον Σεπτέμβριο και μετά απειλεί τη διατηρησιμότητα της δημοσιονομικής εξυγίανσης».
Κατά συνέπεια, το κλίμα, παρά τις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης, μόνο καλό δεν είναι. Το πρόβλημα για τους Γερμανούς είναι ότι, όπως λέγεται, μια υποχώρηση ή ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ίσως οδηγούν την Ελλάδα σε τρίτο Μνημόνιο. Εκείνο που ελάχιστα συζητείται είναι ότι το επόμενο κρίσιμο βήμα της τρόικας είναι ήδη προσχεδιασμένο.
Καθώς οι εκπρόσωποι των δανειστών έχουν προεξοφλήσει ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να τα «δώσει όλα», έχουν ήδη αποφασίσει ότι μετά την εξάντληση των πιέσεων θα κηρύξουν το πρόγραμμα «πραγματοποιηθέν» κατά ένα ποσοστό, π.χ. 60%, και θα απελευθερώσουν το αντίστοιχο ποσοστό της δόσης (bridge finance).
Το ποσοστό αυτό όμως θα αντιστοιχεί σε ένα «επιστημονικά υπολογισμένο» χρηματικό ποσό. Συγκεκριμένα – και εδώ είναι η κρίσιμη λεπτομέρεια! – θα πρόκειται για ένα ποσό τέτοιο ώστε προστιθέμενο στο πρωτογενές πλεόνασμα να αρκεί για την κάλυψη των ομολόγων που λήγουν στις αρχές Μαΐου. Με αυτόν τον τρόπο οι δυνατότητες του κ. Σαμαρά για μια προεκλογική διαχείριση του πλεονάσματος περιορίζονται αισθητά.
Παράλληλα η Ελλάδα θα επιστρέψει υπό συνθήκες ασφυκτικών δημοσιονομικών περιθωρίων που θα εξασθενήσουν την «αντιστασιακή γενναιότητα» της κυβέρνησης και θα την καταστήσουν περισσότερο ευεπίφορη να αποδεχθεί μετά τις ευρωεκλογές τη διαιώνιση της παραμονής της τρόικας μέσα από ένα τρίτο Μνημόνιο. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο οι δανειστές σχεδιάζουν να επωφεληθούν από την ελληνική κωλυσιεργία, θα τη μετατρέψουν σε αιτία αποφάσεων που θα καταστήσουν αναπόφευκτο το τρίτο Μνημόνιο.
Κοινοτικές πηγές βεβαιώνουν ότι αυτό ακριβώς είναι το σχέδιο του κ. Σόιμπλε, ο οποίος δεν παύει να μεταδίδει ότι η Ελλάδα δεν είναι ακόμη έτοιμη να ζήσει στην ευρωζώνη της λιτότητας χωρίς την αστυνόμευση της τρόικας. Και με αυτή τη γερμανική στρατηγική ταυτίζεται απολύτως και το ΔΝΤ, αφού οι σαφείς θέσεις του περί υψηλών αναγκών αναχρηματοδότησης των τραπεζών ερμηνεύονται ως δηλωτικές των ίδιων προθέσεων – για υπαγωγή της Ελλάδας σε τρίτο Μνημόνιο.
Κυβερνητικό οξύμωρο
Η κυβέρνηση, ως αργά το βράδυ της Παρασκευής, μετέδιδε το ελαφρώς οξύμωρο ότι θα έχει επιτευχθεί συμφωνία ως την Κυριακή, χωρίς ωστόσο να έχει υποχωρήσει σε ζητήματα όπως οι ομαδικές απολύσεις. Είναι άλλωστε γνωστό ότι ο Πρωθυπουργός έχει χαράξει μια «βαθιά κόκκινη γραμμή» στο εν λόγω ζήτημα.
Οι γνώστες των εξελίξεων επισημαίνουν ότι παρά τα μεταδιδόμενα δεν υπάρχει κάποιο «αυστηρό τελεσίγραφο» ότι οι πιέσεις της τρόικας μπορούν να συνεχιστούν αρκετές ημέρες ακόμη. Σε κομβικές στιγμές θα μπορούσε να επιστρατευθεί η… αστείρευτη δημιουργικότητα της γλώσσας για μια διπλωματική δήλωση, που να υπονοεί «πρόοδο» και παράλληλα «συνέχιση της διαπραγμάτευσης». Ανώτατη κυβερνητική πηγή έχει διαβεβαιώσει «Το Βήμα» ότι η διαπραγμάτευση θα μπορούσε να λήξει μέσα σε ένα βράδυ (!) απλώς και μόνον εάν η κυβέρνηση υποχωρούσε στις ομαδικές απολύσεις.
Η τρόικα έχει ήδη διαμηνύσει στον κ. Στουρνάρα ότι αν η κυβέρνηση αποφάσιζε να νομοθετήσει την απελευθέρωση των απολύσεων, τότε θα υποχωρούσε στις υπόλοιπες απαιτήσεις. Ο Πρωθυπουργός όμως θεωρεί αδιανόητο να προβεί σε αυτή την υποχώρηση, όχι μόνο γιατί πρόκειται για μια πράξη προεκλογικής αυτανάφλεξης, αλλά και γιατί εκτιμά ότι δεν αποδίδει οικονομικά. Όπως διαβεβαιώνει τους συνομιλητές του, ο κ. Σαμαράς πιστεύει ότι οι συγκεκριμένες απαιτήσεις της τρόικας δεν θα συμβάλουν στην περαιτέρω ανάκαμψη της οικονομίας, ενώ θα οδηγήσουν σε πολιτική αποσταθεροποίηση, η οποία με τη σειρά της θα ακυρώσει και θα αντιστρέψει τη σημερινή διαφαινόμενη ανάκαμψη.
Ο κ. Σαμαράς απλώς δεν πίστεψε ποτέ στην οικονομική συνταγή της τρόικας – και μόλις εξασφάλισε το πρωτογενές πλεόνασμα άρχισε να δείχνει με κάθε τρόπο την αντίθεση του -, αλλά παρ’ όλα αυτά ελάχιστοι εκτιμούν ότι οδηγούμαστε σε σύγκρουση με την Ευρώπη. Ανώτατη κοινοτική πηγή επισημαίνει ότι οι ευρωεκλογές αποτελούν δοκιμασία όχι μόνο για την ελληνική αλλά και για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Κατά συνέπεια είναι σχετικώς κατανοητή από τους εταίρους η «προεκλογική» αντίσταση του κ. Σαμαρά, αλλά εξίσου κατανοητές από τον κ. Σαμαρά θα πρέπει να γίνουν και οι «προεκλογικές» πιέσεις των κ.κ. Σόιμπλε και Ντεϊσελμπλούμ.
Οι περισσότεροι γνώστες των εξελίξεων εκτιμούν λοιπόν ότι δεν θα επιβεβαιωθεί ούτε το επικοινωνιακό κυβερνητικό σενάριο ενός ανώδυνου happy end εντός των επομένων ωρών ή ημερών ούτε το σενάριο μιας δραματικής σύγκρουσης, θα γίνουμε, όπως λένε, μάρτυρες μιας δύσκολης ακροβασίας, κατά τη διάρκεια της οποίας η τρόικα θα ασκεί ήπια πίεση (χωρίς να έχει αποκλειστεί ακόμη και η επιλογή μιας νέας «στρατηγικής αποχώρησης» από την Αθήνα για άγνωστο διάστημα…). Ορισμένοι δεν αποκλείουν η τρόικα να πιέσει ακόμη και ως τα τέλη Μαρτίου προκειμένου να εξασφαλίσει όσο γίνεται περισσότερες υποχωρήσεις.
ΠΑΥΛΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΑΠΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ