Την ώρα που το θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι το πιο “καυτό” των ημερών για τράπεζες και δανειολήπτες και αποτελεί μείζον θέμα συζήτησης – και αντιπαράθεσης – σε πολιτικό και επιχειρηματικό επίπεδο, οι προβλέψεις των αναλυτών συνθέτουν μία μάλλον ζοφερή εικόνα, αναφέροντας ότι η ουσιαστική διαχείρισή τους θα διαρκέσει σχεδόν μια δεκαετία.
Στο μεταξύ, οι συζητήσεις για το τελικό πλαίσιο εφαρμογής και υλοποίησης του σχεδίου διαχείρισης των κόκκινων δανείων νοικοκυριών και επιχειρήσεων βρίσκονται στο τελικό στάδιο. Αρμόδια τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι το τοπίο θα ξεκαθαρίσει μέσα στον επόμενο μήνα.
Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει εκδώσει Οδηγία για το πλαίσιο των ρυθμίσεων, η οποία σε συνδυασμό με τον Κώδικα Δεοντολογίας δημιουργούν την πλατφόρμα πάνω στην οποία οι τράπεζες θα διαχειρίζονται ενήμερους και μη δανειολήπτες. Από την πλευρά των τραπεζών εκφράζονται παράπονα για το «σφικτό» όπως το χαρακτηρίζουν πλαίσιο εφαρμογής που θέτει ο Κώδικας, αφήνοντας ελάχιστα περιθώρια ευελιξίας.
Σήμερα το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) ξεπερνά το 35%, παρά το γεγονός ότι τα αποτελέσματα β’ τριμήνου έδειξαν σημαντική μείωση των νέων επισφαλειών. Ξένοι επενδυτικοί οίκοι όπως οι JPMorgan, Bank of America Merrill Lynch, Citi, Nomura και Wood, οίκοι αξιολόγησης όπως η Moody’s, αλλά και οι ίδιες οι τράπεζες «βλέπουν» την σταδιακή εξομάλυνση του φαινομένου να ξεκινά το 2015.
Μέσα στο επόμενο έτος εκτιμάται ότι θα επέλθει η επιθυμητή σταθεροποίηση των νέων επισφαλειών που σε συνδυασμό με την επέκταση των πιστώσεων θα οδηγήσει σε μείωση του δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων. Παρ’ όλα αυτά, τα έξι χρόνια βαθειάς ύφεσης έχουν αφήσει μία τεράστια δεξαμενή κόκκινων δανείων που χρήζει λεπτών χειρισμών.
Όπως εξηγούν αναλυτές, είναι δύσκολο για τις τράπεζες να «καθαρίσουν» τους ισολογισμούς τους άμεσα, πουλώντας δάνεια ή δημιουργώντας μία εσωτερική bad bank, ή προχωρώντας σε πιο επιθετικές διαγραφές, καθώς δεν έχουν την πολυτέλεια να χάσουν κεφάλαια. Σε αυτό το πλαίσιο, προβλέπεται ότι για να μειωθούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια από το 38% που ενδέχεται να φτάσουν στο αποκορύφωμά τους, σε ένα πιο φυσιολογικό επίπεδο της τάξης του 10%-12% θα χρειαστούν έως και δέκα χρόνια.
Οι διαγραφές δανείων από τους τραπεζικούς ισολογισμούς προβλέπεται να κινηθούν μεταξύ 1%-1,5% επί του συνόλου των δανείων την επόμενη τριετία που αντιστοιχεί σε περίπου 2-3 δισ. ευρώ δανείων. Πρόκειται για τα πλέον προβληματικά δάνεια τα οποία βρίσκονται σε οριστική καθυστέρηση και δεν υπάρχουν πιθανότητες ανάκτησης έστω και μικρού μέρους του κεφαλαίου.
Κατά συνέπεια και παρά το γεγονός ότι οι νέες επισφάλειες αναμένεται να περιοριστούν σημαντικά από το 2015, το κόστος κινδύνου εκτιμάται πως θα φτάσει σε φυσιολογικά επίπεδα το 2017. Αυτό θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα με την οποία οι συνθήκες θα βελτιώνονται με αποτέλεσμα να ανακτώνται περισσότερα δάνεια.
Συνολικά, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες εμφάνισαν νέες επισφάλειες ύψους 1,3 δισ. ευρώ στο β’ τρίμηνο, έναντι 2,1 δισ. ευρώ στο α’ τρίμηνο και 3,2 δισ. ευρώ στο β’ τρίμηνο του 2013. Η μεγάλη υποχώρηση των νέων επισφαλειών οφείλεται κατά κύριο λόγο στις προσπάθειες ρύθμισης από τα αρμόδιο τμήματα και λιγότερο από την σταθεροποίηση των συνθηκών.
Σε αυτό το σημείο εισέρχεται το ζήτημα των ρυθμισμένων δανείων και του πως αυτά ταξινομούνται στους τραπεζικούς ισολογισμούς. Ο δείκτης των NPLs υπολογίζεται βάσει των διεθνών λογιστικών προτύπων και συμπεριλαμβάνει όλα τα δάνεια με καθυστέρηση άνω των 90 ημερών. Όμως οι ελληνικές τράπεζες διαθέτουν μεγάλο αριθμό δανείων που έχουν υποστεί τροποποιήσεις στους όρους τους (αναδιαρθρωμένα κ.ά.). Τα ρυθμισμένα δάνεια που δεν περιλαμβάνονται στα NPLs έχουν ήδη μπει στο μικροσκόπιο της Ευρωπαϊκής Τραπεζικής Αρχής (EBA) και μετά τα stress tests θα ισχύσει ένας ενιαίος ορισμός σε πανευρωπαϊκό πλαίσιο, εκμηδενίζοντας τις αποκλίσεις.
Τα αναδιαρθρωμένα δάνεια κυμαίνονται μεταξύ 8% – 10% των δανειακών χαρτοφυλακίων με τον δείκτη κάλυψης στο 10%-15%. Η εφαρμογή του ορισμού της EBA είναι πολύ σημαντική καθώς ανάλογα με το ποια ρυθμισμένα δάνεια θα ταξινομηθούν τελικά ως μη εξυπηρετούμενα, θα αυξηθεί και το ποσοστό των NPLs, «αγγίζοντας» ακόμη και το 40%. Επίσης, ο αριθμός των ρυθμισμένων δανείων προβλέπεται να αυξηθεί σημαντικά μετά την οριστικοποίηση του σχεδίου για την αναδιάρθρωση του ιδιωτικού χρέους.
Πηγή: capital.gr