Γνωρίζουν οι υποψήφιοι βουλευτές ότι η πρώτη κατοικία των δανειοληπτών που δεν έχουν για να πληρώσουν τις τράπεζες δεν προστατεύεται πλέον από τους πλειστηριασμούς; Το νέο πρόβλημα έρχεται με την υποτίμηση του ελβετικού φράγκου που επηρεάζει αρνητικά χιλιάδες δανειολήπτες.
Τουλάχιστον 65.000 δανειολήπτες που προτίμησαν δάνεια με ελβετικό φράγκο αντί ευρώ προσπαθούν εν μέσω βαθιάς οικονομικής κρίσης να πληρώσουν τη δόση ίου στεγαστικού τους βρίσκονται σε κατάσταση απόγνωσης.
Εκαναν το «λάθος» και πήραν δάνειο με ρήτρα ελβετικού φράγκου, που μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 2011 -όταν η Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας «κλείδωσε» την ισοτιμία του εθνικού της νομίσματος έναντι του ευρώ- τους εξασφάλιζε χαμηλό επιτόκιο και φυσικά χαμηλή δόση.
Οι δανειολήπτες είδαν από τη μια στιγμή στην άλλη να εκτινάσσονται η δόση του δανείου τους και το άληκτο κεφάλαιο κατά περίπου 25%. Τώρα χρωστούν περισσότερα από αυτά που δανείστηκαν και έχουν ήδη αποπληρώσει.
Ηταν η περίοδος 2007-2009, όταν πολλές από τις ελληνικές τράπεζες προωθούσαν και διαφήμιζαν τα συγκεκριμένα δάνεια χρησιμοποιώντας πληθώρα επιχειρημάτων: σταθερότητα του ελβετικού φράγκου, διεθνές νομισματικό κύρος του ευρώ, διαβεβαίωση ότι η ισοτιμία ευρώ-φράγκου, που τότε ήταν πάνω από 1,60, θα εξακολουθούσε να κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα, «όπως άλλωστε δείχνει η διακύμανση της ισοτιμίας περί το 5% την τελευταία 5ετία», ήταν η βασική επωδός τραπεζικών στελεχών.
Ωστόσο, τα δάνεια αυτά μοιάζουν περισσότερο με επενδυτικά προϊόντα, καθώς είναι ευθέως συνδεδεμένα με την αγορά συναλλάγματος. Μια αγορά που είναι δύσκολο να την παρακολουθήσεις και εύκολο να εξαπατηθείς.
Ετσι, όταν η Ελβετία αποφάσισε το 2011 να προστατεύσει το νόμισμά της και κλείδωσε την ισοτιμία σε 1,220 έναντι του ευρώ, χιλιάδες δανειολήπτες ανά την Ευρώπη βρέθηκαν να χρωστούν περισσότερα από όσα είχαν δανειστεί και ενώ είχαν αποπληρώσει σημαντικό μέρος του δανείου τους. Ανάμεσά τους και πολλοί τραπεζικοί υπάλληλοι που πήραν δάνεια σε ελβετικό φράγκο.
Στο μεταξύ παρενέβη το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μέσω γνωμοδοτήσεων του, αλλά και το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης έθεσε το ζήτημα της μη επαρκούς ενημέρωσης των δανειοληπτών σχετικά με τους συναλλαγματικούς κινδύνους, ζητώντας τη δημιουργία θεσμικού πλαισίου για την προστασία των καταναλωτών (Φεβρουάριος 2014), στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες. Οι αρμόδιοι όμως αδιαφορούσαν.
Μετά τη χθεσινή απόφαση, η οποία σφίγγει ακόμα περισσότερο τη θηλιά που έχουν στον λαιμό τους από το 2011 οι δανειολήπτες, θα πρέπει να υπάρξει μια πολιτική απόφαση για να απαλυνθούν οι κοινωνικές επιπτώσεις από αυτόν τον συναλλαγματικό πόλεμο.
Οι ελληνικές τράπεζες, που στο χαρτοφυλάκιο τους έχουν δάνεια σε ελβετικό φράγκο (στεγαστικά στη συντριπτική τους πλειονότητα) που μπορεί να αγγίζουν και τα 10 δισ. ευρώ -μαζί με τις θυγατρικές του εξωτερικού-, συνιστούν ψυχραιμία στους δανειολήπτες και τους καλούν να μη σπεύσουν να αλλάξουν το δάνειο τους.
Ομως, χθες έσπασαν τα τηλέφωνα στα υποκαταστήματα των τραπεζών, κυρίως της Eurobank και της Πειραιώς, που έχουν τα περισσότερα δάνεια σε ελβετικό φράγκα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το «καπέλο» στα ελληνικά δάνεια σε ελβετικό φράγκο ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ μετά τη χθεσινή απόφαση των Ελβετών.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι συγκεκριμένοι δανειολήπτες είχαν βρεθεί σε δεινή θέση πολύ καιρό πριν από την απόφαση της κεντρικής τράπεζας της Ελβετίας, καθώς η αλλαγή της ισοτιμίας τούς είχε επιβαρύνει υπέρμετρα σε περίοδο κρίσης. Για παράδειγμα, το 2008 η ισοτιμία ήταν 1,613 ενώ τον Απρίλιο του 2014 είχε διαμορφωθεί στο 1,215.
Λύση η προσφυγή στη Δικαιοσύνη
Πολλές περιπτώσεις έχουν δικαιωθεί πρωτοδίκως και έχουν κερδίσει ασφαλιστικά μέτρα ώστε να σώσουν την πρώτη κατοικία τους από πλειστηριασμό. Το βασικό επιχείρημα των δανειοληπτών είναι ότι οι τράπεζες παραβίασαν τα συναλλακτικά ήθη και καταχράστηκαν την εμπιστοσύνη τους. Οι τράπεζες, όπως καταγγέλλουν οι δανειολήπτες, κυρίως το διάστημα 2ΟΟ7-2Ο1Ο τούς πρότειναν ένα χρηματοπιστωτικό προϊόν, δηλαδή στεγαστικό δάνειο σε ελβετικό φράγκο, «αποσιωπώντας ουσιαστικές πληροφορίες».
Η χθεσινή αιφνιδιαστική απόφαση της κεντρικής τράπεζας της Ελβετίας αποτέλεσε δυσάρεστη έκπληξη, όπως ήταν φυσικό, και στις διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών, κυρίως αυτών που έχουν πολλά δάνεια σε ελβετικό φράγκο. Η Τράπεζα της Ελλάδος θα επιχειρήσει να υπολογίσει την επίπτωση από το «ελβετικό σοκ» με βάσει την αντιστάθμιση έναντι συναλλαγματικού κινδύνου που έχει κάνει η κάθε τράπεζα ώστε να αναπληρώσει μέρος της ζημιάς.
Νομικοί κύκλοι, ωστόσο, εκτιμούν ότι οι «Ελβετοί» δανειολήπτες έχουν πολύ μεγάλες πιθανότητες να δικαιωθούν δικαστικά καθώς αποδεικνύεται πλέον περίτρανα ότι δεν είχαν πλήρη και σαφή ενημέρωση για τον συναλλαγματικό κίνδυνο που είχαν τα συγκεκριμένα δάνεια.
Τί συνέβη σε άλλες χώρες
Τα «δάνεια σε ελβετικό φράγκο» πολυδιαφημίστηκαν από τις τράπεζες αλλά δεν αποτελούν μόνο ελληνικό φαινόμενο, ωστόσο σε άλλες χώρες υπήρξαν πολιτικές αποφάσεις του προβλήματος που δημιούργησε το «κλείδωμα» στα τέλη του 2011, της ισοτιμίας ευρώ/ελβετικού φράγκου στο 1,20. Μάλιστα το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μόλις την περασμένη άνοιξη, στο πλαίσιο της προστασίας του καταναλωτή (οδηγία 93/13) και με αφορμή υπόθεση από την Ουγγαρία, αναγνώρισε ότι οι δανειολήατες που καταφεύγουν σε τέτοια πιστωτικά προϊόντα θα πρέπει να είναι αναλυτικά ενημερωμένοι από τα τραπεζικά ιδρύματα.
• Η Ουγγαρία εξάλλου πήγε ένα βήμα παραπέρα και με νόμο που ψήφισε τον Νοέμβριο του 2014, υποχρέωσε τις τράπεζες να μετατρέψουν τα δάνεια που ήταν σε ελβετικό φράγκο, σε φιορίνια και με ισοτιμία 257 φιορίνια ανά φράγκο. Χθες η ισοτιμία διαμορφώθηκε στα 310 φιορίνια/φράγκο.
• Σε ό,τι αφορά άλλες χώρες, στην Ισπανία, τον Μάρτιο του 2013 αναφέρθηκε σε σχετική βιβλιογραφία η έκδοση απόφασης του Πρωτοδικείου της Βαρκελώνης που δικαίωνε δικπγόρο-δανειολήπτη δανείου σε ελβετικό φράγκο, καθώς δεν είχε ενημερωθεί επαρκώς για τους κινδύνους.
•Την ίδια χρονιά στην Κροατία δικαστήριο αποφάσισε, κατόπιν άσκησης ομαδικής αγωγής 75.000 δανειοληπτών σε ελβετικό φράγκο, υπέρ της μεταβολής του ύψους της οφειλής στο τοπικό νόμισμα με τη σχέση συναλλαγματικής ισοτιμίας της ημέρας εκταμίευσης του δανείου, λόγω της ελλιπούς πληροφόρησης των δανειοληστών εκ μέρους των οκτώ εναγόμενων πιστωτικών ιδρυμάτων.
• Στο Μαυροβούνιο τον Νοέμβριο του 2013, το Εφετείο της Ποντγκόριτσα, επί σχετικής αγωγής διέταξε τη διενέργεια χρηματοοικονομικής μελέτης για το κατά πόσο η αντιστάθμιση του συναλλαγματικού κινδύνου οδηγεί σε κέρδη αστών από τη συναλλαγματική μεταβολή πέραν του επιτοκίου.
• Στην Ισλανδία το ανώτατο δικαστήριο της χώρας έκρινε παράνομα τα δάνεια που είναι συνδεδεμένα με ξένα νομίσματα, με αποτέλεσμα να μη χρειάζεται πλέον τα νοικοκυριά να καλύπτουν τις απώλειες (από την υποτίμηση) της ισλανδικής κορόνας.
Πολιτική συμφωνία χρειάζεται η Ελλάδα
Η απόφαση της ελβετικής κεντρικής τράπεζας σηματοδοτεί ότι η ποσοτική χαλάρωση -το τύπωμα χρήματος από την ΕΚΤ και η διοχέτευσή του προς το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα- έφτασε. Η απόφαση αυτή έρχεται μία ημέρα μετά την ευνοϊκή απόφαση-πράσινο φως του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου υπέρ του προγράμματος αγοράς ομολόγων (ΟΜΤ) που η ΕΚΤ ανακοίνωσε το 2012 -αλλά δεν χρησιμοποίησε- προκειμένου να χαλιναγωγήσει την καλπάζουσα τότε κρίση χρέους στην ευρωζώνη.
Ερχεται ακόμη μία ημέρα μετά την απόφαση παράτασης των εγγυήσεων του ελληνικού Δημοσίου για την έκδοση τραπεζικών ομολόγων. Κίνηση η οποία μείωσε τους φόβους για την άντληση ρευστότητας των εγχώριων τραπεζών από την ΕΚΤ.
Οι εξελίξεις αυτές σηματοδοτούν αναμφίβολα ένα ευνοϊκότερο χρηματοδοτικό περιβάλλον στην ευρωζώνη που η νέα κυβέρνηση μπορεί να αξιοποιήσει προς όφελος της χώρας.
danioliptes.gr