Αντίστροφα μετράει ο χρόνος για την αξιολόγηση των διοικήσεων των τραπεζών, διαδικασία που θα οδηγήσει στη μεγαλύτερη αναδόμηση διοικητικών συμβουλίων που είχε πραγματοποιηθεί τις τελευταίες δεκαετίες.

Τις επόμενες ημέρες το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) θα ανακοινώσει τον εξειδικευμένο σύμβουλο που θα «τρέξει» το έργο της αξιολόγησης των διοικήσεων των τραπεζών. Ο σύμβουλος θα συντονίσει τη διαδικασία αξιολόγησης των διοικητικών συμβουλίων και των επιτροπών της Εθνικής Τράπεζας, της Alpha Bank, της Tράπεζας Πειραιώς και της Eurobank, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται και παράλληλη διαδικασία από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM), τον εποπτικό βραχίονα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η αξιολόγηση και αναδόμηση των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών, με βάση το νέο θεσμικό πλαίσιο, αποτελεί υποχρέωση της χώρας, η οποία προέκυψε μετά την υπογραφή του τρίτου μνημονίου τον περασμένο Αύγουστο.

Ετσι το επόμενο διάστημα, με ορίζοντα τις προσεχείς γενικές συνελεύσεις των τραπεζών, θα αντικατασταθούν πολλά μέλη διοικητικού συμβουλίου που δεν έχουν σημαντική διεθνή τραπεζική εμπειρία. Οι τράπεζες ήδη βρίσκονται σε αναζήτηση νέων μελών που να εκπληρώνουν τις προϋποθέσεις του νόμου, σύμφωνα με τις οποίες τα νέα μέλη θα πρέπει να διαθέτουν μεγάλη τραπεζική εμπειρία και μάλιστα στο εξωτερικό, με έμφαση στους τομείς της διαχείρισης κινδύνων και των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ετσι, μέλη των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών που προέρχονται από τον κόσμο της βιομηχανίας, του εμπορίου, της ναυτιλίας και γενικότερα των επιχειρήσεων, αλλά και άλλους τομείς όπως τα νομικά ή το real estate κ.ά., θα πρέπει, σύμφωνα με τον νόμο, να αντικατασταθούν με νέα μέλη.

Δεν αναμένονται αλλαγές σε επίπεδο διευθύνοντος συμβούλου, με εξαίρεση την Τράπεζα Πειραιώς, όπου ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη διεθνής διαδικασία για την επιλογή νέου διευθύνοντος συμβούλου. Ερώτημα αποτελεί η περίπτωση της κ. Λ. Κατσέλη, προέδρου της Εθνικής Τράπεζας και της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών. Σύμφωνα με τον νόμο, τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών πρέπει να μην έχουν ασκήσει, ούτε να τους έχει ανατεθεί κατά τα τελευταία 5 χρόνια πριν από τον διορισμό του, σημαντικό δημόσιο λειτούργημα, όπως αρχηγού του κράτους ή προέδρου της κυβέρνησης, ανωτέρου πολιτικού αξιωματούχου, ανώτερου κυβερνητικού, δικαστικού ή στρατιωτικού υπαλλήλου ή σημαντική θέση ως ανώτερου στελέχους δημοσίων επιχειρήσεων ή στελέχους πολιτικού κόμματος. Αλλαγές θα σημειωθούν και στην Attica Bank, με στόχο μια πιο τεχνοκρατική διοίκηση.

Περιοριστικός ο νόμος

Στις συνεχείς επαφές των διοικήσεων των τραπεζών με τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό αλλά και την τρόικα, οι τράπεζες υποστηρίζουν ότι ο νόμος είναι πολύ περιοριστικός αναφορικά με τον αποκλεισμό από τα Δ.Σ. στελεχών που προέρχονται εκτός τραπεζικού τομέα. Αν και αναγνωρίζουν την ανάγκη εμπλουτισμού των διοικητικών συμβουλίων με εξειδικευμένα στελέχη, ειδικά στον τομέα των κινδύνων, υποστηρίζουν ότι η συμμετοχή ανθρώπων από τον επιχειρηματικό κόσμο βοηθάει να είναι στενότερα συνδεδεμένες με την πραγματική οικονομία.

Ακόμα και αν γίνει τελικά ελαστικότερη ερμηνεία του νόμου, είναι βέβαιο ότι το επόμενο διάστημα θα αντικατασταθούν τα περισσότερα από τα 14 μέλη διοικητικών συμβουλίων των συστημικών τραπεζών που προέρχονται από τον χώρο των επιχειρήσεων (και δύο εκπρόσωποι εργαζομένων που μετέχουν στο Δ.Σ. της Εθνικής).

Μεγάλο «στοίχημα» η επιστροφή στην κερδοφορία

Η μεγάλη επιστροφή σε κερδοφόρο τροχιά αποτελεί το μεγάλο «στοίχημα» των διοικήσεων των τραπεζών για το 2016. Αν ο στόχος για κερδοφορία επιτευχθεί, θα είναι τα πρώτα κέρδη ύστερα από 6 χρόνια ιστορικά υψηλών ζημιών. Η τελευταία χρονιά ουσιαστικής κερδοφορίας για τις τράπεζες ήταν το 2008 ενώ το 2009 έκλεισε οριακά θετικά. Ακολούθησε κατάρρευση: στην 6ετία 2010-2015 κατέγραψαν ζημίες άνω των 68 δισ. ευρώ! Η επιστροφή σε κέρδη εξαρτάται ασφαλώς από τη γενικότερη πορεία της οικονομίας και κατ’ επέκταση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ωστόσο οι τράπεζες έχουν κάνει ένα αποφασιστικό βήμα: προχώρησαν στη διενέργεια ιδιαίτερα υψηλών προβλέψεων κατά τη χρήση του 2015 έτσι ώστε φέτος να τις περιορίσουν δραστικά. Σημειώνεται ότι οι συστημικές τράπεζες το 2015 εμφάνισαν κέρδη, πριν από προβλέψεις περίπου 4 δισ. ευρώ.

Ωστόσο προχώρησαν σε προβλέψεις για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων ύψους 11,5 δισ. ευρώ εξανεμίζοντας τη λειτουργική κερδοφορία και οδηγώντας τα τελικά αποτελέσματα σε νέες υψηλότατες ζημίες. Στελέχη τραπεζών υπογραμμίζουν στην «Κ» τρία σημεία που μπορούν να κάνουν τη μεγάλη διαφορά το 2016: η επιβράδυνση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, η περαιτέρω μείωση του λειτουργικού κόστους και η βελτίωση των επιτοκιακών εσόδων. Σημειώνεται ότι τα επιτόκια καταθέσεων έχουν μειωθεί δραστικά, δίνοντας μεγάλη ώθηση στα επιτοκιακά αποτελέσματα.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΓΙΑΝΝΗΣ, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ